تحلیل فضایی عوامل موثر بر صادرات صنایع مواد غذایی و آشامیدنی

امروزه صادرات فرآورده‌های صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، نقش مهمی را در ارزآوری کشور ایفاء می‌کند. بررسی مطالعات تجربی مربوط به صادرات نشان می‌دهد که میزان صادرات بنگاه‌ها نه تنها تحت تاثیر اندازه بنگاه، سرمایه انسانی و بهره وری نیروی کار می باشد، بلکه ممکن است تحت تاثیر صادرات استان‌های مجاور نیز قرار گیرد. لذا در این مطالعه، به بررسی عوامل موثر بر صادرات صنایع مواد غذایی و آشامیدنی با استفاده از اطلاعات سطح بنگاهی (کارگاه‌های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر ایران) در سال 1386 و مدل دوربین فضایی توبیت پرداخته شده است. نتایج حاصل از برآورد مدل توبیت فضایی نشان می دهد که متغیرهای اندازه بنگاه، بهره وری نیروی کار و سرمایه انسانی دارای تاثیر مثبت و معنی‌ داری بر میزان صادرات بنگاه ها می باشند. همچنین معنی‌دار بودن ضریب وقفه فضایی متغیر وابسته، وجود اثرات فضایی را تایید می‌کند. همچنین نتایج حاصل از محاسبه اثرات مستقیم، اثرات غیرمستقیم و اثرات کل نشان می‌دهد که اثر مستقیم و غیرمستقیم بهره وری نیروی کار، سرمایه انسانی و اندازه بنگاه بر صادرات هر استان و استان های همسایه مثبت و معنی دار است. این نتایج حاکی از وجود سرریزهای درون استانی و بین‌ استانی است.

Spatial Analysis of Factors Affecting Iran's Export of the Food and Beverage Industry

Nowadays, exports of food and beverages industries play an important role in providing the foreignexchange gains for countries. Empirical studies related to exports show that the amount of firm`s exports not only depends on the size of the firm, human capital and labor productivity, but also it may be affected by the exports of neighboring provinces. So, the purpose of this paper is to examine the factors that affect the exports of food products and beverage industry using firmlevel data of Iranian industrial firms and spatial Durbin Tobit model at 2007.The results of Spatial Durbin Model show that variables such as firm size, labor productivity and human capital have positive and significant effect on firm's exports. Also, significance of spatial lag coefficient of dependent variable (ρ) confirms the existence of spatial effects for studied provinces. The results of evaluating direct and indirect effects show those direct and indirect effects of human capital, labor productivity and firm size for each province and nearby provinces are positive and significant. These results indicate the existence of interstate spillovers.