ارزیابی کارایی زیست‌محیطی شرکت‌های برق منطقه‌ای: مقایسه مدل‌های شعاعی و غیرشعاعی

در این مطالعه با بهره‌گیری از الگوی ناپارامتریک تحلیل پوششی داده‌ها (dea) کارایی زیست‌محیطی 16 شرکت برق منطقه‌ ای کشور در بازه زمانی 1389-1393محاسبه شده است. بر خلاف مدل ‌های سابق کارایی که بیشتر بر مدل ‌های شعاعی تمرکز داشته ‌اند در این تحقیق ضمن معرفی چند مدل غیرشعاعی (شامل مازاد‌مبنا، تابع فاصله جهت ‌دار بر مبنای مازادها و بُرد تنظیم شده) و مقایسه روش آن ها با مدل ‌های شعاعی (شامل ccr و تابع فاصله جهت ‌دار)، محاسبه کارایی شرکت ‌های برق منطقه‌ ای با این دو الگو انجام شده و نتایج مدل ‌های شعاعی و غیرشعاعی با هم مقایسه شد‌‌ه‌ اند. همچنین در این تحقیق علاوه بر این که ستاند‌ه‌ ها به دو گروه مطلوب (تولید برق) و نامطلوب (انتشار کربن دی‌اکسید) تقسیم شد‌ه‌ اند، نهاد‌ه‌ ها نیز به دو گروه انرژی و غیرانرژی تفکیک شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که در بین شرکت ‌های برق منطقه ‌ای شرکت ‌های برق منطقه ‌ای کرمان و خوزستان بالاترین کارایی و شرکت ‌های برق منطقه‌ ای فارس و سیستان و بلوچستان پایین ترین کارایی را دارند. همچنین نتایج آزمون ‌های آماری با استفاده از رتبه کارایی شرکت ‌ها نشانگر دو مفهوم اقتصادی است، اول این که تغییر مهمی در کارایی و عملکرد صنعت برق ایران بین سال ‌های 1389 تا 1393 اتفاق نیفتاده است؛ دوم این که بعد از آزادسازی قیمت حامل ‌های انرژی استراتژی ‌ها و رویکردهای متفاوتی توسط شرکت ‌های برق منطقه ‌ای اتخاذ شده است.