آزمون اثرات تکانه‌های داخلی و خارجی بر تراز تجاری کشور ایران

مقاله حاضر تاثیر تکانه‌های داخلی و خارجی بر تراز تجاری کشور را با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری ساختاری svar برای سال‌های 1990-2020 توضیح می دهد. بر اساس نتایج برآورد مدل یک تکانه وارده از ناحیه قیمت نفت و جهش نرخ ارز به‌ترتیب به‌اندازه 13 درصد و 8 درصد باعث بدتر شدن وضعیت تراز تجاری در کشور می‌شود. همچنین یک تکانه وارده از ناحیه سال‌های تحریم در صادرات نفتی کشور، حجم نقدینگی و نرخ تورم، به ترتیب باعث بدتر شدن 1، 4 و 32 درصدی تراز تجاری می‌شود. بر اساس نتایج توابع عکس‌العمل آنی؛ تکانه وارده از جانب افزایش قیمت نفت و جهش مثبت ارزی در دو دوره اول منجر به کاهش تراز تجاری و سپس در بلندمدت سبب افزایش و بهبود تراز تجاری شده است. همچنین براساس نتایج تجزیه واریانس در دوره سوم؛ 47.54 درصد مربوط به تکانه‌های قیمت نفتی، 28.95 درصد مربوط به تکانه جهش ارزی، 7.07 درصد مربوط به تکانه سال‌های تحریم در صادرات نفتی کشور، 0.87 درصد مربوط به تکانه نرخ سود حقیقی، 6.38 درصد مربوط به تکانه نقدینگی و 8.98 مربوط به تکانه تورم بوده است که بیشترین تکانه از ناحیه قیمت نفت و جهش ارزی بر تراز تجاری وارد شده است. با توجه به پیامد‌های گسترده تغییرات نرخ ارز بر عملکرد اقتصاد ایران، مدیریت نرخ ارز بسیار حائز اهمیت است. این امر در شرایط کنونی اقتصاد کشور به‌ویژه با افزایش تحریم‌های اقتصادی، جهش نرخ غیررسمی ارز در بازار آزاد اهمیت بیشتری یافته است. بنابراین پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران اقتصادی و مسئولان بانک مرکزی ضمن اتخاذ نظام نرخ ارز شناور مدیریت تک نرخی به‌جای سیاست دستوری نرخ ارز ثابت، اثرات شوک‌ها بر نرخ ارز را در نظر بگیرند

examining the effects of internal and external shocks on the trade balance of iran

the present article examines the impact of domestic and foreign shocks on the country’s trade balance using the svar structural vector auto regression model for the years 1990-2020. according to the estimation results of the model, an impulse from the oil price and exchange rate jump of 13% and 8% will worsen the trade balance situation in the country. also, an impulse from the years of embargo in the country’s oil exports, liquidity volume and inflation rate will worsen the trade balance by 1, 4 and 32 percent, respectively. based on the results of instantaneous response functions; the impetus from the increase in oil prices and the positive jump in the exchange rate in the first two periods has led to a decrease in the trade balance, and then in the long term, it has led to an increase and improvement in the trade balance. considering the wide consequences of exchange rate changes on the performance of iran’s economy, exchange rate management is very important. this has become more important in the current state of the country’s economy, especially with the increase in economic sanctions, the jump in the unofficial exchange rate in the open market; therefore, it is suggested that the central bank authorities consider the effects of shocks to the exchange rate while adopting a single-rate managed floating exchange rate system instead of a fixed exchange rate mandate policy. it is also necessary to adapt other macroeconomic policies to the currency regime and use the inflation targeting policy.