بررسی ماهیت درونزایی و برون‌زایی نقدینگی در اقتصاد ایران

هدف اصلی این مطالعه افزایش درک سازوکار خلق نقدینگی در اقتصاد ایران با استفاده از داده های فصلی طی سال های 1399:31362:2 از طریق ارزیابی تجربی دو نظریه اصلی پولی (نظریه پول درون‌زا (پساکینزین ها) و نظریه پول برون‌زا (پول‌گرایان)) است. در اکثر مطالعات تجربی در تشخیص ماهیت درون‌زایی و برون‌زایی نقدینگی از آزمون علیت گرنجر و هم انباشتگی استفاده شده است اما به دلیل برخی محدودیت های مدل هم انباشتگی، کریستوف و سیریل (2020) آزمونی جایگزین مبتنی بر مفهوم اقتصاد سنجی درون‌زا پیشنهاد می دهند. ازاین‌رو، به‌منظور مقایسه و تشخیص ماهیت نقدینگی در اقتصاد ایران ابتدا تخمین مدل در مطالعه حاضر براساس آزمون هم انباشتگی صورت گرفته و در ادامه با توجه به محدودیت های ذکر شده از روش رگرسیون ابزاری استفاده شده است. شواهد تجربی حاکی از تائید برون‌زایی نقدینگی در بازه زمانی 1379:41362:2 (تا قبل از خصوصی‌سازی بانک ها) بوده، اما در بین سال های 1380:11399:3  نتایج به‌دست ‌آمده حاکی از آن است که؛ 1) ماهیت نقدینگی در بازه زمانی مذکور درون‌زا است و 2) دیدگاه ساختارگرایان و ترجیحات نقدینگی درون‌زایی پول پساکینزی مورد تایید است. بر این اساس، درون‌زایی نقدینگی در بازه زمانی 1380:11399:3 نشان می دهد که علاوه بر بانک مرکزی، بانک ها نیز امکان خلق و ایجاد نقدینگی در اقتصاد را دارند.

The Survey of Exogenous and Endogenous nature of Liquidity in Iran economy

The main purpose of this study is to increase the understanding of the mechanism of creating liquidity in Iran economy using quarterly data during the years 1983: 2 to 2020: 3 through empirical evaluation of the two main monetary theories endogenous money theory, PostKeynesian theory, and exogenous money theory, monetarist. Granger causality and coaccumulation tests have been used in most experimental studies to diagnose the endogenous and exogenous nature of liquidity, but due to some limitations of the coaccumulation model, Christoph and Cyril (2020) suggest an alternative test based on the concept of endogenous econometrics. Therefore, in order to compare and identify the nature of liquidity in the Iranian economy, first the model in the present study is based on the cointegration test and then according to the mentioned limitations, the instrumental regression method is used. Empirical evidence confirms the endogenous of liquidity in the period 1983: 2 to 2020:4 (before the privatization of banks), but between the years 2001: 1 to 2020: 3 the results indicate that 1) The nature of liquidity in this period is endogenous, and 2) the views of structuralists and the endogenous liquidity preferences of postKeynesian money are endorsed. Accordingly, the endogenous of liquidity in the period 2001: 1 to 2020: 3 shows that in addition to the central bank, banks also have the ability to create and create liquidity in the economy.