سنجش آسیب‌پذیری بخش‌های اقتصادی ایران ناشی‌ از تحریم صادرات نفت‌خام: محاسبه یک شاخص ترکیبی مبتنی بر الگوی دادهستانده

تحریم صادرات نفت ایران طی سالیان اخیر، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که با قرارگیری اقتصاد تحت شرایط ویژه، منجر به وقوع آسیب‌پذیری اقتصادی و ناکارآمدی فعالیت بخش‌های اقتصادی بطور مستقیم و غیر مستقیم شده است. در این پژوهش با استفاده از یک شاخص ترکیبی بر مبنای سه مولفه در قالب کاربردی از رویکرد دادهستانده، به ارزیابی آسیب‌پذیری بخش‌های اقتصادی ایران در سال 1390 پرداخته شده است. سپس با ارزیابی وضعیت آسیب‌پذیری بخش‌های اقتصادی در مواجهه با شوک تحریم صادرات نفت، اولویت‌بندی بخش‌های اقتصادی از منظر تاثیرگذاری بر عملکرد سایر بخش‌ها و سرمایه‌گذاری برای کسب حداکثر منفعت در اقتصاد پس از تحریم مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از میان 26 بخش ارزیابی شده بخش‌های «ساخت کُک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت»، «برق» و «ساخت شیشه و محصولات شیشه‌ای» به ترتیب کمترین آسیب‌پذیری و بالاترین اولویت ناشی از کاهش 70 درصد صادرات بخش نفت خام و گاز طبیعی را برای سرمایه‌گذاری و همچنین بخش‌های «عمده فروشی و خرده فروشی، تعمیر وسایل نقلیه و کالاها»، «حمل و نقل» و «استخراج نفت خام و گاز طبیعی» به ترتیب بالاترین میزان آسیب‌پذیری و به تبع آن کمترین اولویت ناشی از کاهش 70 درصد صادرات بخش نفت خام و گاز طبیعی را برای سرمایه‌گذاری به دست آورده‌اند.

Measurement the Vulnerability of Iran’s Economic Sectors Due to Crude Oil Export Sanctions: A Composite Index Based on the InputOutput Model

The embargo on Iran’s oil exports in recent years is one of the most important problems that, with the economy under special conditions, has led to economic vulnerability and inefficiency of the economic sectors directly and indirectly. In this study, with employing a composite index based on three components according to the inputoutput approach, the vulnerability of Iran’s economic sectors in 2011 has been measured. The first component is built based on Inoperability InputOutput model and the second one is made according to the Net Multipliers of  Diatzenbacher (2005). The results show that among the 26 evaluated sections, Coke and oil refining products, Electricity and Manufacture of glass and glass products have the lowest vulnerability and highest priority, respectively. From a 70% reduction in exports of crude oil and natural gas for investment, as well as sectors wholesale and retail, repair of vehicles and goods, transportation and extraction of crude oil and natural gas have encountered the highest level of vulnerability and consequently the lowest priority