بررسی تاثیر صرفه‌های تنوع در تسهیلات بانکی بر معیار بازدهی بانک‌‌های منتخب در ایران

بانک ها در نظام پرداخت ها، سیاست پولى، کاهش هزینه معاملات، مدیریت و کنترل ریسک و نیز در فرایند گذار اقتصاد به یک اقتصاد بازار نقش بسیار مهمی ایفا می کنند. با توجه به اهمیت بانک ها در اقتصاد، توجه به عملکرد آنها و بهبود بازدهی آنها بسیار ضروری می باشد.. یکی از عواملی که بازدهی بانک ها را تحت تاثیر قرار می دهد، تصمیمات مربوط به متنوع سازی خدمات و فعالیت های بانک است. متنوع سازی خدمات بانکی از یک طرف منافعی به همراه دارد و از طرف دیگر هزینه هایی را ایجاد می نماید. لذا بررسی تاثیر متنوع سازی بر بازدهی بانک بسیار حائز اهمیت می باشد. در مقاله حاضر به منظور بررسی صرفه های ناشی از تنوع در تسهیلات بانکی بر معیار بازدهی بانک، تابع هزینه غیرخطی مربوط به بانک های منتخب ایران و نیز صرفه های شبه تنوع در تسهیلات بانکی در قالب چهار سناریو مختلف که شامل تمرکز بانک بر وام مشارکت مدنی، تمرکز بر وام مضاربه، تمرکز بر وام جعاله و تمرکز بر سایر تسهیلات بانکی می باشد طی دوره زمانی 1384 تا 1395 مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین با استفاده از الگوی رگرسیونی سانسور شده (الگوی توبیت) تاثیر صرفه های شبه تنوع در تسهیلات روی معیار بازدهی بانک ارزیابی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد در سناریوهای مختلف، صرفه های شبه تنوع در تسهیلات بانکی تاثیر متفاوتی بر معیار بازدهی بانک دارند. در صورتی که بانک ها بر تسهیلات مبتنی بر مشارکت مدنی، مضاربه و سایر تسهیلات تمرکز داشته باشند، متنوع سازی منجر به افزایش بازدهی بانک ها می شود. در حالی که اگر تمرکز بانک ها بر وام جعاله باشد، متنوع سازی تسهیلات بانکی، بازدهی را کاهش خواهد داد.

Evaluating the Effects of Scope Economies of Diversification of loans on Bank’s Return Criteria

Banks play a very important role in the payment system, monetary policy, transaction cost reduction, risk management, as well as in the process of transition to a market economy. Given the importance of banks in the economy, it is essential to pay attention to their performance and improve their returns. One of the factors that affects the return of the banks is the decisions related to the diversification of the bank’s services and activities. Diversifying banking services brings benefits on the one hand and costs on the other. Therefore, it is very important to study the effects of diversification on bank’s return. In this paper, in order to investigate the economies of diversification of bank loans on bank’s return criterion, the nonlinear cost function related to selected Iranian banks and quasidiversification economies of bank loans in the form of four different scenarios including bank focus On civil partnership loans, Mudaraba loans, Jualah loans and other bank loans it has been studied during the period 20062017. Also, using the censored regression model (Tobit model), the impact of quasidiversification economies of loans on the bank’s return criterion has been evaluated. The results show that in different scenarios, quasidiversification economies in bank loans have a different effect on the bank’s rate of return. If banks focus on loans based on civil participation, Mudaraba and other loans, diversification will increase the return of the banks. On the other hand, if the banks focus on Jualah loans, diversifying bank loans will reduce return.