بررسی کارایی نظام مالیاتی ایران با تاکید بر شناوری و کشش مالیاتی

هدف اصلی این مطالعه بررسی کارایی نظام مالیاتی ایران به وسیله دو شاخص شناوری و کشش مالیاتی است. بدین منظور با بکارگیری داده های درآمد مالیاتی و پایه مالیاتی مربوط به انواع مالیات های مستقیم و غیر مستقیم طی دوره 1393-1359، در ابتدا شناوری با استفاده از مدل ardl و الگوی ecm برآورد شد، سپس با لحاظ متغیر جانشین برای سیاست مالیاتی و با استفاده از یک مدل غیر خطی کشش مالیاتی تخمین زده شد. در نهایت، حساسیت تخمین های شناوری به تورم و رکود و رونق اقتصادی بررسی شد. نتایج نشان می دهد که در بلندمدت شناوری و کشش انواع مالیات ها تقریباً برابر هستند. اما در کوتاه مدت کشش بالاتر از شناوری است. بر این اساس سیاست های مالیاتی اتخاذ شده نقش چندانی در افزایش درآمدهای مالیاتی نداشته، و افزایش درآمدهای مالیاتی تنها ناشی از رشد پایه مالیاتی است. همچنین نتایج نشان می دهد تورم تنها در کوتاه مدت بر مقادیر شناوری اثر داشته، و شناوری بلند مدت مستقل از تغییرات تورم است. به علاوه مالیات های مستقیم نسبت به دوره های رکود و رونق انعطاف پذیری ندارند، و صرفاً مالیات بر کالاها و خدمات دارای رفتار موافق با دوره رکود و رونق است.

Investigating the Iran Tax System Efficiency, Focusing Tax Buoyancy and Elasticity Indexes

The main purpose of this study is to evaluate Iran`s tax system efficiency through tax elasticity and buoyancy indexes. In doing so, using tax income and tax base data on various types of direct and indirect taxes during the period of 19802015, initially the buoyancy of taxes was estimated by the ARDL and ECM models, and then, tax elasticity was estimated considering the proxy of tax policy and by a nonlinear model. Eventually, the sensitivity of buoyancy estimation to inflation and economic expansion and economic contraction was evaluated. Results suggest that in long term buoyancy and elasticity for various taxes are almost equal. But in short terms, elasticity is greater than buoyancy. According to this fact, tax policies do not play a significant role in tax income increment, and tax income increases due to tax basis growth. Also, inflation only affects buoyancy rate in short terms, and long term buoyancy is independent from the inflation changes. Furthermore, direct taxes are not flexible in terms of periods of economic expansion and economic contraction, and only taxes on goods and services have a compatible behavior into the periods of economic expansion and economic contraction.