اثر شکاف نرخ ‎ارز و نامتقارنیِ تورم و بیکاری بر نابرابری درآمد در ایران

گسترش سیستم ارز دو نرخی نگرانی‌ها را درباره عدم ‌توازن در متغیرهای کلان اقتصادی و به‌ویژه نابرابری درآمد را افزایش می‌دهد. تورم و بیکاری نیز ازجمله متغیرهای کلان اقتصادی است که می‌تواند بر نابرابری درآمد اثرگذار باشد. بر این اساس، مطالعه حاضر می‎خواهد نقش شکاف نرخ ارز (دلار) و نامتقارنی نرخ بیکاری و تورم را بر نابرابری درآمد مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور با اتکا به داده‎ها در دوره 1396-1357 از رهیافت خودتوضیحی با وقفه‌های توزیعی غیرخطی در برآورد الگو استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که شکاف نرخ ارز در هر دو قالب خطی و غیرخطی، اثر مثبت (نامطلوب) بر نابرابری درآمد دارد. بیکاری در قالب خطی تنها در بلندمدت اثر مثبت (نامطلوب) بر نابرابری درآمد دارد. در قالب غیرخطی در کوتاه‌مدت، کاهش‌ها در بیکاری اثر مثبت (مطلوب) بر نابرابری دارد. همچنین در بلندمدت، هم افزایش‌ها و هم کاهش‌ها در بیکاری اثر مستقیم بر نابرابری درآمد داشته و اندازه اثر مطلوب ناشی از کاهش‌ها در بیکاری بیش از اثر نامطلوب ناشی از افزایش‌ها است؛ بنابراین نامتقارنی بیکاری در اثرگذاری بر نابرابری درآمد هم در هر دو دوره تایید می‌شود. تورم در قالب خطی، اثر مستقیم بر نابرابری درآمد دارد ولی در قالب غیرخطی، هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت کاهش‌ها در تورم با اثر مثبت (مطلوب) بر نابرابری همراه است. از اینرو تورم نیز اثر نامتقارن نابرابری درآمد دارد. یافته دیگر آنکه میزان اثرپذیری مطلوب نابرابری درآمد از کاهش‌ها در نرخ بیکاری بیش از اثرپذیری مطلوب آن از کاهش‌ها در تورم است.

The Effect of Black Market Premium and Asymmetric Inflation and Unemployment on Income Inequality in Iran

The expansion of the dual exchange system (official and unofficial) increases the concerns about imbalances in macroeconomic variables, particularly, income inequality. Also, Inflation and unemployment are as the macroeconomic variables that can affect income inequality. Accordingly, the present study wants to investigate the role of the black market premium (Dollar) and the asymmetric effect of the unemployment rate and inflation on income inequality. For this purpose, based on the annual data between 1978 and 2017, a nonlinear autoregressive distributed lag approach has been used in estimation. The results show that the black market premium in both linear and nonlinear forms has a positive (undesirable) effect on income inequality. Unemployment in linear form has a positive (undesirable) effect on income inequality only in the long run. In nonlinear form, the decreases in unemployment have a positive (desirable) effect on inequality in the short run. In the long run, both increases and decreases in unemployment have a direct impact on income inequality and the value of the desirable effect of decreases in unemployment is more than the undesirable effect of increases. Thus, the impact of asymmetric unemployment is confirmed on the income inequality in both the short and long run. Inflation in linear form has a direct effect on income inequality, but in nonlinear form, both in the short and long run, decreases in inflation have a positive (desirable) effect on inequality. Hence, inflation also has an asymmetric effect on income inequality. Another finding is that the desirable effect of decreases in unemployment on income inequality is more than the desired effect of decreases in inflation on income inequality.