برآورد تقاضای بنزین در ایران طی دوره زمانی 1374 تا 1396 با استفاده از مدل حالت‌‌‌فضا و دلالت‌‌های حاصله برای آزاد‌سازی قیمت آن

هدف این مطالعه برآورد تابع تقاضای بنزین با استفاده از مدل حالت – فضا و دلالت‌‌های حاصله برای آزادسازی قیمت آن با روش فیلتر کالمن در قالب الگوی ضرایب متغیر در طول زمان است. برای این منظور از داده‌های مربوط به ترازنامه انرژی و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در طی سال‌های‌ 13961374 استفاده‌شده است. نتایج برآورد مدل مبین آن است که کشش قیمتی بنزین در دوره‌ موردبررسی متغیر بوده و بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها (1389 تا 1396) در برخی از فصول سال قدرمطلق کشش قیمتی بنزین افزایش و در برخی از فصول سال کاهش‌یافته است. با سه سناریو متفاوت، پیش‌بینی شد که هرسال با افزایش 10 درصد قیمت بنزین در برنامه ششم توسعه، تقاضای بنزین برخلاف انتظار کاهش نمی‌یابد و همچنین به دلیل اینکه قدرمطلق کشش قیمتی بنزین در ابتدای برنامه ششم توسعه بیشتر و در انتهای برنامه کمتر است، نباید افزایش قیمت بنزین در طول برنامه یکسان باشد و لذا به برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران جهت کنترل تقاضای بنزین توصیه می‌شود که افزایش قیمت بنزین را در برنامه ششم توسعه بیشتر از 10 درصد تعیین کنند و این افزایش قیمت از ابتدای برنامه تا انتهای برنامه به‌صورت صعودی باشد.

Estimating gasoline product demand in Iran during the period from 1995 to 2017 using the statespace model and relevant guidelines for price liberalizations

The purpose of this paper is to estimate the gasoline demand function via the statespace model and the implications for its price liberalization by using the Kalman filter method in the framework of timevarying coefficients model. For this purpose, data from the Energy Balance Sheet and the National Iranian Oil Refining and Distribution Company were used during the years 13741396. The results of the estimation of the model indicate that the price elasticity of gasoline varies in the studied period and after the implementation of subsidy targeting (1389 to 1396), in some of the seasons of the year, absolute value of the price elasticity of gasoline increased and decreased in some seasons. With three different scenarios, it is anticipated that with the increase of 10% in the price of gasoline in the sixth development plan, the demand for gasoline does not decrease unlike expectations. Also, because absolute value of the elasticity of the price of gasoline at the beginning of the sixth of developmental program is greater and lower at the end of the program, increasing of the price of the gasoline should not be the same over the program. It is recommended that planners and policymakers to control gasoline demand are advised to increase the price of gasoline in the sixth of developmental plan by more than 10 %, and this price increase from the beginning of the program to the end of the program is ascending.