تحلیل مقایسه‌ای سیاست مالیات بر انرژی‌های با پایه نفت و گاز و یارانه R&D انرژی بر بهره‌وری انرژی در ایران

آمارها نشان می‌دهد که وضعیت شدت مصرف انرژی در ایران بسیار نامطلوب و روند آن نیز نگران‌کننده است. دو راهبرد پایه برای کاهش شدت انرژی وجود دارد، نخستین راهبرد، اصلاح قیمت‌های نسبی انرژی به ویژه از طریق وضع مالیات بر انرژی است. راهبرد دوم ارتقای تکنولوژی‌های انرژی‌اندوز از طریق تحقیق و توسعه، به عنوان یک راهبرد غیر قیمتی است. در این راستا هدف این مطالعه، شبیه‌سازی مدلی برای اقتصاد کلان ایران است که در آن چگونگی و شدت بهبود بهره‌وری انرژی بر اثر سیاست اخذ مالیات بر انرژی از یکسو و سیاست پرداخت یارانه به r&d برای هدایت پیشرفت تکنیکی به بخش انرژی، از سوی دیگر تحلیل و مقایسه شود. برای این منظور از یک مدل تعادل عمومی سه بخشی استفاده شده است. دوره زمانی اجرای مدل پژوهش، بازه زمانی 15 ساله از سال 1390 در نظر گرفته ‌شده ‌است. همزمان اثر هر ابزار سیاستی بر تقاضای نیروی کار به عنوان نهاده دیگر تولید نیز ملاحظه می‌گردد. نتایج نشان می‌دهد که یک مالیات بر انرژی40 درصدی، بهره‌وری انرژی را 74/ 52 درصد بهبود می‌بخشد در حالیکه اجرای سیاست ملایم یارانه r&d در بخش انرژی با نرخ 20 درصد، بهره‌وری انرژی را 69/ 54 درصد بهبود می‌بخشد. بنابراین اگر چه راهکار مالیاتی نیز قادر است در بهبود بهره‌وری انرژی موثر واقع شود، هدایت پیشرفت تکنیکی به سمت بخش انرژی، راهکاری موثر‌تر است.

Comparative Analysis of Oil and GasBased Energy Taxation and R&D Subsidies on Energy Efficiency in Iran

The statistics show that the energy intensity in Iran is very unfavorable and its trend is alarming. There are two basic strategies to reduce energy intensity; the first strategy is to modify the relative prices of energy, especially through the energy taxation. The second strategy is to promote energysaving technologies through research and development as a nonprice strategy. The purpose of this study is simulation of a model for economics of Iran, for comparing the intensity of energy efficiency improvement through the energy taxation policy and the R&D subsidies policy. For this purpose a threepart general equilibrium model has been used. The period of implementation of the model has been considered as a 15year time span since 2011. At the same time, the effect of policies analyzed on the labor demand as a production factor. The results show that a 40% energy tax improves energy efficiency by 52.74%, while a gentle R&D subsidy (20%), improve energy efficiency by 54.69%. So R&D subsidy policy for technical change is more effective than the tax policy in improving energy efficiency in Iran.