اثربخشی آموزش سواد فضای مجازی بر میزان قربانی شدن ناشی از قلدری در فضای مجازی، تفکر انتقادی و خودکنترلی در دانش آموزان

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش سواد فضای مجازی بر میزان قربانی شدن ناشی از قلدری در فضای مجازی، خودکنترلی و تفکر انتقادی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه در سال تحصیلی 1399-1400 بود. پژوهش حاضر یک مطالعه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود و جامعه آماری شامل دانش‌آموزان پایه سوم متوسطه دوم شهر اردبیل بودند که از میان آنان30 نفر دانش-آموز با روش نمونه‌گیری در‌دسترس انتخاب و به‌گونه تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. قبل از آموزش برنامه سواد فضای مجازی، آزمودنی‌های هر دو گروه به ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‌های ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻗﻠﺪری-ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺳﺎﻳﺒﺮی cbveq))، پرسشنامه خود کنترلی تانجی و پرسشنامه تفکر انتقادی ریتکس پاسخ دادند. سپس گروه آزمایش 8 جلسه آموزش سواد فضای مجازی را دریافت نمودند و گروه کنترل در این مدت هیچمداخله‌ای را دریافت ننمودند. پس از اتمام برنامه آموزشی هر دو گروه مجددا به پرسشنامه‌های پژوهش پاسخ دادند داده-ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند‌متغیری تحلیل شدند. نتایج تحلیلداده‌ها نشان داد که آموزش سواد فضای مجازی، خودکنترلی و تفکر نقادانه دانش‌آموزان را بهبود بخشیده و قربانی قلدری فضای مجازی شدن را کاهش داده است (05/0>p). بنابراین آموزش سواد فضای مجازی با افزایش آگاهی کاربران در خصوص استفاده از این فضا، می-تواند پیامدهای مخرب استفاده از فضای مجازی را کاهش‌دهد.

the effectiveness of cyberspace literacy training on the victimization of cyber bullying, critical thinking and self-control

the purpose of this study was to determining theeffectiveness of cyberspace literacy training on thevictimization of cyber bullying, self-control and criticalthinking in high school students in 2019-2020.the present study was a quasi-experimental studywas unequal to the control group design. the statisticalpopulation included second and third grade highschool students in ardabil, from which 40 studentswere selected by available sampling and randomlyassigned to experimental and control groups. prior tocyberspace literacy training, both experimental andcontrol groups answered the cbveq, the 13-itemtanji, self-control questionnaire, and the ritex criticalthinking questionnaire. then, the experimentalgroup was trained in ٨ cyberspace literacy program,but the control group was not receiving any intervention.after the training program, two groups respondentall questionnaires. the results of multivariateanalysis of covariance (mancova) showed thatcyberspace literacy training had improved selfcontrol,and critical thinking in the experimentalgroup (p<0/05). also this training declined cybervictimization (p<0/05). findings show that cyberspaceliteracy training can reduce the destructiveconsequences of this network by increasing users'awareness about this phenomenon.