حقیقت «عقد بیع» با تاکید بر واقعیت عرفی در فقه امامیه با نگاهی بر نظام حقوقی ایران

حقیقت بیع از دیرباز مورد توجه فقیهان امامیه بوده است و در کتب فقهی با تعاریف مختلفی از آن ارائه کرده‌اند. در عصر کنونی با توسعه مالیت و مال شناختن اموالی که وجود خارجی ندارند اما در عرف، خریدوفروش محسوب می‌شوند، این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان این قراردادهای جدید را در قالب عقد بیع گنجاند؟ طبق دیدگاه مشهور فقها که قانون مدنی نیز از آن پیروی نموده است، مبیع در عقد بیع باید از اعیان به مفهوم مضیق آن باشد، بنابراین نمی توان قراردادهای جدیدی را که در عرف عنوان بیع دارند عقد بیع دانست، اما دیدگاه دیگر قائل به تفسیر موسع عین است و عین را در برابر منفعت می‌داند که این دیدگاه تا حد زیادی مشکل عدم قرار گرفتن عقد بیع در قالب عرفی‌اش را برطرف می‌سازد. نوشتار حاضر با تاکید بر ماهیت عرفی عقد بیع، درصدد تحلیل حقیقت عقد بیع برآمده و تعاریف صاحب‌نظران را با توجه به حقیقت عرفی عقد بیع مورد نقد و بررسی قرار داده و نتیجه گرفته‌شده است که حقیقت عقد بیع، همان‌طور که برخی از اهل لغت گفته‌اند تبادل مال به مال است و هر دو دیدگاه تفسیر مضیق و موسع عین محل نقد می‌باشند و با واقعیت عرفی عقد بیع، سازگار نیستند. به عقیده نگارندگان باید در تعریف ماده 338 قانون مدنی از عقد بیع، تجدیدنظر و تعریفی ارائه گردد که با واقعیت عرفی سازگار باشد. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای انجام‌شده است.

The Truth of The Contract of Sale with an emphasis on Customary Reality in Imamiyah Jurisprudence with a look at the Iranian Legal System

The truth of sale has long been considered by Imamiyah jurisprudents and in their jurisprudence books with their definitions of the contract of sale have been expressed their views on the truth of this contract. In the present age, with the development of capable of being owned and recognize property something’s are nonexistent but traditionally considered to be a purchase and sale, the question arises whether these new contracts can be incorporated into the contract of sale? According to the famous view of the jurists, which is also followed by civil law, the object of sale in the contract of sale must be from standing property in its narrow sense, there is another view that considers the interpretation of the object broad and considers the object vs. profit. Emphasizing on the customary nature of the contract of sale. The present article with emphasizing the customary nature of the contract of sale seeks to examine the truth of the contract of sale and to review the definitions of the scholars with regard to its customary truth and the conclusion is that the truth of the contract of sale, is a propertytoproperty exchange, and both views are critical and are incompatible with the customary reality of the contract of sale. According to the authors, Article 338 should be revised in the definition of the contract of sale and provide a definition that is consistent with customary reality. This research has been done by a descriptiveanalytical method and based on library resources.