تبیین اصطلاح‌ فقهی «قضیهٌ فی واقعه» از منظر قضایای منطقی

اصطلاح «قضیهٌ فی واقعه» که در مقام اشاره به احادیث صادر شده پیرامون موضوعی خاص به‌کار می‌رود، یکی از عبارات رایج در ادبیات فقه اسلامی است که به‌رغم تاثیرگذاری بر ابواب گوناگون، تعریفی روشن از آن در کتب فقهی ارائه نشده است. در این بین، وجود کلمه «قضیه» در ساختار شکلی این اصطلاح، شاخصی است که بر وجود ارتباط آن با سرفصل قضایا در علم منطق دلالت می‌کند و به ‌علاوه سابقه ارتباطات بین دو دانش فقه و منطق نیز  بر این مطلب صحه می‌گذارد. در این مقاله کوشش بر آن است تا بر تناسب قضایای شخصیه با «قضیه فی واقعه» در فقه تاکید گردد و به نظریاتی که آن را قضیه خارجیه محسوب می‌کنند انتقاداتی وارد شود. تفاوت مهم بین این دو قضیه ناشی از آن است که قضایای خارجیه در علم منطق دارای ارزش برهانی هستند، اما قضایای شخصیه فاقد این خصیصه می‌باشند. با اتخاذ این دیدگاه، مقاله حاضر در پی فهم  اصطلاح قضیه فی واقعه با کنکاش در ریشه‌های آن در علم منطق است و در این مسیر به زمینه‌ها و اقتضائات فقهی که باعث تغییر در ساختار شکلی قضیه شخصیه و تبدیل عنوان آن به «قضیه فی واقعه» شده است، نیز می‌پردازد.

Traditions on a Particular Subject in the Context of Logical Propositions

The idiom of “qaziyya fi wagheaa” which is normally used to refer to traditions with a particular subject, is one of the most common terms in the Islamic jurisprudential literature. Despite the importance of this heading, no comprehensive definition of it has been provided. Jurists’ silence about this topic Which can effectively limit the scope of general rules makes this hypothesis that its definition has already been imposed: The word of “proposition” in the structure of this term is an important indicator predicates its relation to the topic of the propositions in logic. In addition the precedent of interactions between jurisprudence and logic amplifies this hypothesis. In this regard, it is assumed that the two areas of jurisprudence and logic have been linked with each other throughout history. This article attempts to analyze this term in the context of singular propositions in Logic and criticize those views that consider this term as external propositions. The difference between the two is that unlike singular propositions, external propositions have argumentative value. Adopting this perspective, this article tries to understand the concept of the idiom of “qaziyya fi wagheaa” by discovering its roots in logic.