ضرورت و مشروعیت حکومت و ولایت فقیه از منظر امام‌خمینی(ره) و میرزای نائینی(ره)

موضوع تحقیق حاضر، حکومت و ولایت فقیه از منظر امام‌خمینی(ره) و میرزای نائینی(ره) است. در این جستار، چند مسئله از مسائل مبحث حکومت و ولایت فقیه از دیدگاه امام‌خمینی(ره) و میرزای نائینی(ره) به روش توصیفی‌‌تحلیلی و با الگوی تطبیقی بررسی شده است. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش عبارت‌اند از اینکه در مسئله ضرورت حکومت، امام‌خمینی(ره) آن را به ضرورت عقل، ضرورت احکام اسلام، رویه و طریقه رسول‌اکرم, و امیرالمومنین} و مفاد آیات و روایات، ثابت می‌داند و میرزای نائینی(ره) ضرورت حکومت را به اتفاق نظر عقلا ثابت و از اهمّ تکالیف می‌شناسد. در مسئله مشروعیت حکومت، امام‌خمینی(ره) به استناد قرآن، حاکمیت غیرخدا را ظالمانه و غیرمشروع می‌داند و مشروعیت حکومت را با تصدی فقیه عادل می‌شناسد و با فقدان نظام ولایت فقیه، نظارت فقیهان بر قوانین لازم است. میرزای نائینی(ره) حکومت مشروع دردوران غیبت امام معصوم} را در وهله اول، حکومت ولی فقیه بر اساس ولایت انتصابی فقیه می‌داند و با عدم حصول شرایط، حکومت را با اذن و نظارت فقها مشروع می‌داند. در موضوع نقش مردم درحکومت، نظام حکومتی امام(ره) دارای دو جنبه اسلامیت و جمهوریت است و مردم در تعیین مصداق، پذیرش ولی فقیه و تشکیل حکومت، نقش دارند. محقق نائینی(ره) با نظر به اصل مساوات و آزادی مردم درحکومت ولایی، نظارت و مشارکت مردم را در حکومت از طریق شور و مشورت با عقلای امت توصیه می‌کند.