ویژگی های ساختاری دولت در ایران بعد از انقلاب اسلامی

مسئله‌ای که از دیرباز توجه برخی از اندیشمندان سیاسی را به خود جلب کرده است، ویژگی‌های دولت در ایران می‌باشد؛ به همین خاطر نظریات مختلفی از جمله پاتریمونیال، نئوپاتریمونیال، سلطانیسم، مطلقه، رانتیر، شبه‌مدرنیته، استبداد شرقی و غیره به‌منظور بررسی ویژگی‌ها و خصوصیات دولت‌های معاصر در ایران ارائه شده است. غالب نظریاتی که در خصوص ویژگی های دولت در ایران معاصر مطرح گردیده اند، عمدتاً کلان‌نگر، نظری و کیفی (غیرکمی) بوده و هر یک از دریچه یا زاویه خاصی به ویژگی های دولت در ایران معاصر پرداخته اند. این نوشتار برخلاف نظریات و آثار دیگر که عمدتاً کلی و مبتنی بر سطوح تحلیل نظری بوده، بر آن است تا با طرح این سوال که ویژگی‌های ساختاری دولت بعد از انقلاب اسلامی (از اوایل دهه 1390) چه بوده است، پژوهش را آغاز کند. در این راستا، این تحقیق با پیش کشیدن مطالعه موردی در خصوص رابطه بین رشد طبقه متوسط جدید و روند توسعه مردم‌سالاری در ایران بعد از انقلاب اسلامی، از یک‌سو و نقش دولت در اثرگذاری بر این رابطه از سوی دیگر، سعی در پاسخ  دادن به این سوال بوده است. روند و یافته‌های تحقیق که عمدتاً به‌صورت اکتشافی و با روش تحلیل ساختاری انجام‌ گرفته نشان می‌دهد که دولت در ایران بعد از انقلاب اسلامی دارای دو ویژگی رانتیر و ایدئولوژیک بوده است.

Structural Characteristic of Government in Iran after the Islamic Revolution

Characteristics of state in Iran has attracted some of political scientists’ attraction since past × therefore, various theories, including Patrimonial, NeoPatrimonial, Sultanism, Absolutism, Rentier, QuasiModernity, Eastern Despotism, etc., have been proposed to examine the characteristics and features of contemporary states in Iran. Most of the theories about the features of the state in contemporary Iran are mainly general, theoretical and qualitative, each dealing with the characteristics of the state in contemporary Iran from a particular angle or point of view. Contrary to other theories and works, which are largely general and based on the levels of theoretical analysis, the present paper seeks to begin with the question of what constituted the structural features of government after the Islamic Revolution (until the early 1990s). In this regard, this paper attempts to respond to this by proposing a case study of the relationship between the growth of the new middle class and the process of democracy development in Iran after the Islamic Revolution, on one hand, and the role of the state in influencing this relationship on the other hand. The process and findings of this survey, which are mainly exploratory and structured, show that the government in Iran after the Islamic Revolution has both rentier and ideological features.