همکاری با سلاطین در اندیشه علمای امامیه مطالعه موردی مکتب بغداد

پرسش اصلی پژوهش، این است که چرا فقیهان مکتب بغداد، برخلاف فقیهانِ پیش از خود، به جواز همکاری با سلطان جائر فتوا دادند. اهمیت این تحقیق به تحول مهمی برمی‌گردد که در فقه سیاسی امامیه صورت گرفته است؛ یعنی تبدیل فتوای حرمت همکاری با سلطان جائر، به جواز و وجوب همکاری با او. در این تحقیق ابتدا دیدگاه فقیهانِ پیش از مکتب بغداد بررسی شده و این نتیجه به دست آمده است که آنها حکومت را حق انحصاری معصوم می‌دانستند و به حرمت همکاری با حاکم جور قائل بودند. پس از آن شرایط زمانه فقیهان عصر اثر بغداد تحلیل شده است تا عوامل اینکه آنها در رای فقیهان پیش از خود تجدیدنظر کرده و به مشروعیت همکاری با سلطان جائر فتوا داده‌اند، معلوم شود. این پژوهش تغییر دیدگاه علمای شیعه را با هرمنوتیک قصدگرای اسکینر  بررسی و عوامل آن را شناسایی کرده است. آنچه در این بررسی به دست آمده، این است که علت تغییر هنجار مرسومِ حرمت همکاری با سلطان جائر و تبدیل آن به جواز و حتی وجوب همکاری از جانب علمای امامیه مکتب بغداد، تغییر شرایط حاکم بر جامعه اسلامی و فرصتی بوده است که آل بویه برای تقویت مذهب شیعه و وضعیت شیعیان ایجاد کرد. این پژوهش زمینه‌ای برای پژوهش‌های آینده درخصوص ارتباط تغییر فتواهای فقهی در زمینه سیاست با شرایط علمی، اجتماعی و سیاسی حاکم، فراهم می‌آورد.

Collaborating with the Sultans on the Thoughts of Imamiyya: Case Study of Baghdad School

The main question of the present study is why the scholars of the Baghdad school, unlike their predecessors, allowed people to cooperate with tyrant sultan. The significance of this research goes back to the important evolution that has taken place in Imamiyya’s political jurisprudence, namely, the conversion of the fatwa of the sanctity of cooperation with tyrant Sultan to the authorization and necessity of cooperation with it. The study first examined the views of the jurisprudents before the Baghdad school, and it was concluded that they regarded the state as the exclusive right of the innocent Imam and favored cooperation with the ruler of oppression. Subsequently, the conditions of the jurisprudents time of Baghdad work era have been analyzed to determine the factors that have revised their earlier jurisprudence and legitimized cooperation with tyrant sultan. The present study examines this shift in the views of Shiite scholars with Skinner’s hermeneutics and identifies its causes. The result is that the changing norms of the sanctity of cooperation with the tyrant Sultan and its conversion to license, and even the necessity of cooperation by the Imamiyya scholars of Baghdad school, have been due to the changing conditions prevailing in Islamic society and an opportunity for Buyids to strengthen the Shiite religion and the status of Shiites. This study provides a background for future researches on the relationship of the change of jurisprudential fatwas in politics with the prevailing scientific, social and political conditions.