نظری بر نقش گروه‏های اسلام‌‏گرا در سومالی

کشور سومالی پس از پشت‏سرگذاشتن دوره استعماری بریتانیا و ایتالیا به دوره‏ای از دیکتاتوری نظامی با الگوپذیری از شوروی، وارد شد. در دوره جنگ سرد هم به دلیل موقعیت استراتژیکی خود به محلی برای رقابت شوروی و آمریکا تبدیل‏شد. پس از فروپاشی شوروی و دیکتاتوری نظامی در سومالی (1991)، این کشور به دلیل ساختار سنتی قبیله‏ای، به صحنه جنگ داخلی میان قبایل برای تصاحب قدرت سیاسی مبدل‏شد. سازمان ملل متحد، تلاش‏های زیادی برای تشکیل دولت ملی و مرکزی در این کشور انجام‏داده‏ اما موفقیت چندانی به‏ دنبال‏ نداشته ‏است. در جنگ و هرج ‏و مرج داخلی سومالی در کنار اختلاف‏های قبیله‏ای، نقش گروه‏های اسلامی بنیادگرا نیز به ‏چشم‏ می‏خورد. فعالیت این گروه‏ها به‏ ویژه پس از فروپاشی دیکتاتوری زیادباره گسترش‏یافته و از این زمان به بعد، گروه‏های اسلام‏گرا نقشی عمده در تحول‏های داخلی و روابط خارجی سومالی داشته‏اند. در سال‏های اخیر، فعالیت دزدان دریایی سومالی در خلیج عدن و تاثیر هرج ‏و مرج و اختلاف‏های داخلی این کشور بر ظهور و گسترش این پدیده، توجه بین‏المللی و منطقه‏ای را به خود جلب‏کرده، لزوم برقراری نظم و ثبات در این کشور و به تبع آن، منطقه استراتژیکی شاخ آفریقا، خلیج عدن و تنگه باب‏المندب را بیشتر نمایان‏ساخته‏است. هدف از نگارش مقاله حاضر، تبیین علل تکوین گروه‏های بنیادگرای اسلامی در سومالی، ارتباط این گروه‏ها با القاعده و دزدان دریایی و چشم‏انداز شکل‏گیری دولت مرکزی اسلامی در این کشور است.

A Study of the Role of Islamic Groups in Somalia

Putting behind a colonial period under Great Britain and Italy, Somalia experienced an age of military dictatorship that enforced former Soviet Union model of administration. During the Cold War, Somalia turned to be a field of competition for the Soviet Union and the United States because of its geopolitical situation. Upon the fall of the Soviet Union in 1991, Somalia became the scene of bloody civil war for political power because of its traditional tribal structure. The United Nations made many initiatives to establish a national and central government in this country, but all its efforts were in vain. Fundamentalist Islamic groups in Somalia, too, have a role in the commotions, tribal disputes and the civil war for power. The Islamic groups boosted political activities ever since the collapse of the Soviet Union so that today, they have a key role in domestic developments and foreign policy of Somalia. During the recent years, Somalia has become the focus of mass media because of the Somali pirates in the Gulf of Eden and the civil war that has attracted regional and international attention. Given the above, it is necessary to establish peace and security in this country and consequently in the strategic Horn of Africa, Gulf of Eden, and Bab el Mandeb. This paper intends to clarify reasons behind formation of Islamic fundamentalist groups in Somalia, their relationship with AlQaeda and the pirates, as well as hopes and prospects for formation of a central Islamic government in this African country.