بیداری اسلامی و علل آن با تاکید بر نظرات مقام معظم رهبری

سوال اصلی این نوشتار پرسش از دلایل و ریشه‌های درون‌زا و برون‌زای بیداری اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری است که با استفاده از روش تحلیل اسنادی نگاشته‌شده‌است. به همین دلیل علاوه بر بررسی دیدگاه‌های ایشان، از آراء برخی از اندیشمندان اسلامی نیز بهره‌گیری‌شده‌است. از جمله نتایج این پژوهش آن است که عنوان بیداری اسلامی مفهومی است که بنا به ملاحظات تاریخی، فرهنگی و هویتی، بهتر می‌تواند حوادث و رخدادهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را تحلیل و تبیین‌کند. ضمن آنکه علل و ریشه‌های این بیداری و تحولات مرتبط در خاورمیانه و شمال آفریقا را باید در دو گروهِ عواملِ درون‌زا، یعنی مسائلی همچون شکست الگوهای غیراسلامی و رشد اسلام‌خواهی، احساس سرخوردگی، تحقیر تاریخی و بازگشت به هویت اسلامی، تلاش شخصیت‌های بزرگ فکری و جهادی و جریان‌ساز اسلامی و عواملِ برون‌زا، یعنی حوادثی از جمله وقوع انقلاب اسلامی ایران، پیشینه استعماری و حضور قدرت‌های غربی در منطقه، بحران فلسطین و وجود حکومت‌های فاسد، غرب‌گرا و غیرمردمی پی‌جویی‌کرد.

Islamic Awakening and Its ReasonsWith Special Emphasis on the Viewpoints of the Leader of Islamic Revolution of Iran

The main thrust of the present paper is to find out the internal and external reasons behind the current Islamic awakening from the viewpoint of the Leader of Islamic Revolution, Ayatollah Seyed Ali Khamenei. Besides the viewpoints of Ayatollah Khamenei, the approaches of others too have been discussed.  Among the findings of the present research is that due to historical, cultural and identity considerations, the term Islamic awakening is more capable of becoming a framework for analysis of the developments in the Middle East and North Africa. Meanwhile, both internal and external factors are behind the recent developments. The internal factors include such issues as the failure of the nonIslamic models, growth of Islamism, frustration of the masses as well as the attempts of the intellectual figures and freedom fighters and Islamicization. External factors include such issues as the victory of the Islamic Revolution of Iran, colonial backgrounds, the presence of foreign powers in the region, the Palestinian crisis and corrupt, Westoriented and unpopular governments.