سیاست پان‌اسلامیسم عبدالحمید دوم و کردها

با توجه به اشتراک مذهبی حکومت عثمانی با قسمتی از کردهای ایران که هر دو سنی شافعی بودند، مذهب، همواره یکی از دستاویزهای اصلی حکومت عثمانی برای جلب حمایت کردها بوده است و می‌توان گفت مهم‌ترین حربه عثمانی برای کم رنگ کردن احساس یگانگی این قوم با حکومت شیعه‌مذهب ایران توسل به اعتقادهای مذهبی و پررنگ کردن اختلاف های مذهبی آنان با حکومت ایران بوده است. این پژوهش با بررسی سیاست پان اسلامیسم عبدالحمید دوم (1876 1909م.) و تاثیر آن بر روابط کردها با حکومت عثمانی به این نتیجه رسیده است که این سلطان عثمانی با استفاده ابزاری از سیاست پان اسلامیسم و کوشش درراستای اشاعه آن در میان کردها کوشیده است ازیک سو مشارکت آنان را در سرکوب جنبش استقلال‌طلبانه ارامنه و فاصله گرفتن و رویارویی شان با حکومت شیعه مذهب ایران طلب کند و ازسوی دیگر، برای رسیدگی به اهدافش سپاه حمیدیه را در میان کردها تشکیل داد و لعاب مذهب بر آن کشید؛ اما پیمان دوستی میان شریف پاشا و نماینده ارامنه ازیک طرف و عشق و احساس تعلق تاریخی دیرینه کردها به سرزمین نیاکانشان از طرف دیگر، سیاست‌های عبدالحمید را به شکست کشانید. روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه ای است.

PanIslamist Policy of Abdul Hamid II and the Kurds

Given the religious commonalities between the Ottoman government and some Iranian Kurds – both were Shafi’I Sunnis – religion was always an excuse for the Ottoman government to attract the support of the Kurds. In fact, religious differences were the most important weapon of the Ottomans to undermine cordial relations of this community with the Shia government of Iran. The main objective of the present study is to study the PanIslamist policies of Abdul Hamid II (18761909) and their impacts on the relations of the Kurds with the Ottoman government. The findings of the result indicate that the Ottoman Sultan, through making instrumental use of PanIslamist policy and his attempts to promote it among the Kurds, tried to attract their participation in the suppression of the Armenian autonomous movement on the one hand and pitting them against the Shia government of Iran on the other. By organizing the Hamidiyeh Division among the Kurds and coating it with religion, Abdul Hamid II tried to achieve his goals. However, the Friendship Treaty between Sherif Pasha and representative of the Armenians on the one hand and the love and sense of belongingness of the Kurds to their ancestral motherland on the other hand, defeated Abdul Hamid II’s policies. The present research is a documental study.