نظریه گفتمان و تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منازعات منطقه‌ای؛ مطالعه موردی:جنگ داخلی سوریه (2011-2020)

سرزمین سوریه از سال 2011 تاکنون، به آوردگاهی برای جنگ گفتمان‌هایی تبدیل‌شده که هر یک خود را حق و دیگری را ناحق پنداشته و به دنبال طرد دیگری است. در میانه این میدان، رویکرد گفتمان سیاست خارجی جمهوری اسلامی در جنگ داخلی سوریه با تکیه بر گفتمانِ اسلام‌گرایی انقلابی، در دفاع از حکومت بعثیِ سوریه، تعریف شده است. برای قدرت‌های منطقه‌ای (همانند ایران و ترکیه) و فرا منطقه‌ای (همانند آمریکا و اروپا)، علاوه بر اهمیت منافع ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی که سوریه در مرکز آن قرار گرفته است؛ وقوعِ جنگ داخلی سوریه (2011-2020) و تشکیل کانون بحران بین گفتمانی میانِ گفتمان‌های اسلامی بنیادگرای سنی و شیعی؛ نظیر داعش و جبهه النصره (به نمایندگی از اهل سنت) در مقابل حزب‌الله لبنان و جمهوری اسلامی ایران (به نمایندگی از اسلام شیعی) و اعزام نیروهای جهادی مسلمان از اقصی نقاط جهان بدان جا، توجه دوچندان آنان به سوریه را به خود جلب کرد؛ اما در این میدان، جمهوری اسلامی توسط گفتمان‌های لیبرالیستی دول غربی به دلیل نقش‌آفرینی، در جنگ داخلی سوریه تحت‌فشار مستقیم قرار گرفته و نیروهای میانه‌رو بنیادگرای اهل سنت مورد حمایت مستقیم دول غربی قرار گرفتند. این مقاله بر اساس نگاهی توصیفی-تحلیلی مبتنی بر نظریه گفتمان و بر اساس تعارض گفتمان جمهوری اسلامی با گفتمان‌های بنیادگرایان اسلامی و دول غربی، به دنبال پاسخ به این سوال است که گفتمان حاکم بر سیاست خارجی ایران در بحران جنگ داخلی سوریه را چگونه می‌توان ارزیابی نمود؟ در مقام پاسخ به این سوال این فرضیه طرح می‌شود که جمهوری اسلامی ایران بر مبنای دال نفی سلطه مندرج در اصول قانون اساسی برای کسب هژمونی در منطقه اقدام به مبارزه با گفتمان‌هایی نموده است که با کسب هژمونی گفتمان اسلام‌گرایی انقلابی، تعارض دارند.

discourse theory and foreign policy analysis of the islamic republic of iran in regional conflicts case study: syrian civil war (2011-2020)

since 2011, the land of syria has become a place for the war of discourses, each of which considers itself right and the other wrong, and seeks to reject the other. in the middle of this field, the islamic republic’s approach to the foreign policy discourse in the syrian civil war is defined by relying on the discourse of revolutionary islamism in defense of the baathist government of syria. for regional powers (such as iran and turkey) and extra-regional powers (such as america and europe), in addition to the significance of geopolitical, geostrategic and geoeconomic interests in which syria is at the center of, the occurrence of the syrian civil war (2011-2020), the formation of the center of the crisis between sunni and shia fundamentalist islamic discourses, such as isis and jabhat al-nusra (representing the sunnis) versus lebanon’s hezbollah and the islamic republic of iran (representing shia islam) and sending muslim jihadist forces from all over the world to that place, attracted attention twofold to syria. but in this field, the islamic republic was directly pressured by the liberal discourses of the western countries due to its role in the syrian civil war, and the moderate sunni fundamentalist forces were directly supported by the western countries. based on a descriptive-analytical view based on discourse theory and the conflict between the discourse of the islamic republic and the discourses of islamic fundamentalists and western countries, this article seeks to answer the question of how we can evaluate the discourse governing iran’s foreign policy in the crisis of the syrian civil war? to answer, the hypothesis is proposed that the islamic republic of iran, based on the sign of the negation of sovereignty contained in the constitution, has started to fight with discourses to achieve hegemony in the region, which are in conflict with the hegemony of the discourse of revolutionary islamism.