مشارکت سیاسی زنان در انقلاب اسلامی؛ تحلیل نشانه‌شناختی پوسترهای انقلاب

مقاله حاضر با  هدف شناسایی ابعاد سیاسی، اجتماعی کنشگری زنان در تغییرات اجتماعی ایران معاصر نگاشته شده و به دنبال بررسی مشارکت سیاسی آنان در جریان پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی بر اساس اسناد موجود است. پوسترانقلاب نوعی پوستر سیاسی است که حاوی ویژ گی‌ها و عناصر بصری مرتبط با ماهیت تحولات این دوره است. از میان معدود آثار در دسترس با موضوع حضور زنان در انقلاب اسلامی، پژوهشگران به تحلیل نشانه شناختی هشت پوستر در دسترس پرداخته اند. روش تحقیق کیفی و تکنیک به کار گرفته شده نشانه شناسی اجتماعی با تمرکز بر معنای اجتماعی متبادر‌شده، است. بر اساس فرانقش های سه گانه ون لیوون مبتنی بر معنای بازنمودی، تعاملی و ترکیبی، گزارش نشانه شناختی هر تصویر بطور مجزا ارائه شده است.در مجموع می توان نتیجه گرفت مشارکت سیاسی زنان در قالب شرکت در تظاهرات و در انتخابات در پوسترها به تصویر درآمده است. هرچند در مقایسه با مردان به لحاظ کمی، با قلت حضور مواجه است، اما زنان در موقعیت های کانونی پوستر، دوشادوش مردان ترسیم شده اند. پوسترها دربردارنده نشانه های ایدئولوژی اسلامی از جمله حجاب، و نیز عهده داری نقش مادری و قرابت با شهدای انقلاب برای زنان هستند و اغلب نقش اجتماعی زن مادر را تداعی می کنند. لذا می توان ادعا کرد؛ پوسترهای انقلاب حاوی دلالت هایی از مناسبات جنسیتی جدید در این مقطع زمانی هستند. به عبارت دیگر ترکیب سطوح معنایی در شکل کلی نشان می دهد؛ چگونه زن مسلمان مبارز در فضای انقلابی و در مقام کنشگر فعال اجتماعی ذیل مواضع حمایتگرانه رهبر انقلاب، فارغ از کلیشه های جنسیتی، مجال و فرصت مشارکت سیاسی یافته‌است.

women political participation in Islamic Revolution : Social analyzing posters

The present article aims to identify the political and social dimensions of women's activism in contemporary social change in Iran and seeks to examine their political participation during the victory of the Islamic Revolution and the establishment of the Islamic Republic based on existing documents. Revolutionary posters are a type of political poster that contain features and visual elements related to the nature of the changing of this period. Regarding the few works available on the subject of women's participation in the Islamic Revolution, researchers have analyzed the semiotics of the eight accessible posters. Methodologically as a qualitative research it used social semiotics with a focus on the social meaning and based on Van Leeuwen's threedimensional representations. Women's political participation is represented in the form of participation in demonstrations and elections in posters. Although compared to men in terms of quantity, we face a lack of presence, but women in the central positions of the poster, drawn alongside men. The posters contain signs of Islamic ideology, including the hijab, as well as the role of motherhood and intimacy with martyrs, and evoke the role of motherwoman. Therefore, it can be claimed that the posters of the revolution contain indications of new gender relations at this time. In other words, the combination of semantic levels in general shows how the Muslim woman fighter in the revolutionary space and as a social active actor under the supportive stands of the revolutionary leader, regardless of gender stereotypes, has the opportunity to participate politically.