همنوایی اندیشه‌ی دینی تحول‌خواه با گفتمان‌های جهان اسلام تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران

عقاید و ارزش‌های دینی، نقش مهم در سمت‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی دارند و سرچشمه‌ی دگرگونی‌های بنیادین می‌باشند. انقلاب‌ها و حرکت‌های اجتماعی و سیاسی نیز از این معیارها نشات گرفته و بسیاری از تحولات تاریخ با بهره‌گیری از اندیشه‌ی دینی رقم خورده است. اندیشه‌ی دینی تحول‌خواه بسیار متفاوت از تحول‌خواهی غیردینی، در مواجهه با گفتمان‌های جهان اسلام و از جمله انقلاب اسلامی ایران، است. این گفتمان‌ها در قالب گفتمان تجدید حیات طلبی در جهان اسلام، گفتمان تحول‌خواهی اجتماعی و سیاسی در تاریخ معاصر ایران و گفتمان انقلاب اسلامی با محوریت اندیشه‌های امام خمینی (ره) قابل تبیین است. پرسش این است که آیا اندیشه‌ی دینی تحول‌خواه در تکوین و توسعه گفتمان‌های اصلی در جهان اسلام تاثیرگذار بوده است؟ با توجه به این مفروض که اندیشه‌ی دینی برای رفع نابسامانی‌های اجتماعی، بازگشت به اصول راستین اسلامی و تلفیق نوگرایی با ارزش‌ها و احکام دینی می‌کوشد و با کنکاش در اندیشه‌های علماء دینی مبارز، چنین برمی آید که گفتمان‌های جهان اسلام در راستای آگاهی بخشی دینی و اعتراض نسبت به نابسامانی‌های اجتماعی و سیاسی فعال بوده است. پس می‌توان گفت اندیشه‌ی دینی تحول‌خواه در یک ‌روند تکاملی، این گفتمان ها و ازجمله گفتمان انقلاب اسلامی ایران را مورد تاثیر خود و تحت‌الشعاع قرار داده است.

The conformity of evolutionist religious thought and discourses in the world of Islam until the Islamic revolution in Iran

Religious thoughts and ideas play an important role in social and political orientations as the sources of fundamental changes. Revolutions and sociopolitical movements are also affected by such these norms. Consequently, many changes are emanated based on this kind of thought. The evolutionst religious thought is so different from nonreligious thought, confronting discourses in the world of Islam, including Islamic revolution discourse. These are reformation discourse, sociopolitical discourse and Islamic revolution discourse based on Imam Khomeini’s thoughts. The main question is concentrated on the impact of evolutionist religious thought on formation and development these important discourses in the world of Islam. Whether this though has impact on the discourses or not? According to this assumption that religious thought, increasingly attempts to solve social problems, refers to real principles of Islam and composes modernity with religious values by regarding the doctorines of Islamic scholars, it could be deduced that diccoueses in the world of Islam are moving toward religious consciousnessraising in society and protesting against social and political disorders. In fact, evolutionist religious thought has domination over these discourses and also the discourse of Islamic revolution in Iran.