مرور نقادانه ابزارهای اندازه گیری صلاحیت تفکر انتقادی در دانش آموزان

تفکر انتقادی، فعالیتی شناختی جهت درک و ارزیابی یافته ها و پدیده ها بر پایه ی مهارت هایی از قبیل استدلال و تحلیل است و در سال های اخیر این صلاحیت به عنوان یک هدف آموزشی در نظام آموزشی بسیاری از کشورها در آموزش عمومی جایگاه ویژه ای یافته است. بنابراین شناخت شیوه های اندازه گیری و سنجش این صلاحیت و بررسی ابزارهای موجود حائز اهمیت ویژه ای است. پژوهش حاضر با هدف معرفی آزمون های تفکر انتقادی برای دانش آموزان و شناسایی نقاط قوت و ضعف این آزمون ها با روش مرور نقادانه و با استفاده از الگوی پریزما نگاشته شده است. پس از جست وجو در پایگاه های وب آوساینس، اسکوپوس و گوگل اسکالر و پایگاه های علمی داخلی شامل سید و نورمگز در بازه ی زمانی2010 تا 2022، 65 مقاله با کلیدواژه های آزمون مهارت های تفکر انتقادی، سنجش تفکر انتقادی دانش آموزان، اندازه گیری تفکر انتقادی دانش آموزان بازیابی شد. از میان مقالات بازیابی شده، تعداد پنج مقاله که متناسب با معیارهای ورود از جمله به روز بودن اسناد، مرتبط بودن با هدف پژوهش، بررسی ویژگی های روانسنجی ابزار برای گروه سنی 7 تا 18 سال انتخاب و بررسی شدند و سایر مقالات براساس معیارهای خروج مطالعه حذف شدند. تحلیل با رویکرد تحلیل محتوای کیفی صورت گرفت و یافته ها منجر به شناسایی سه نوع آزمون بسته پاسخ، باز پاسخ و ترکیبی جهت سنجش صلاحیت تفکر انتقادی شد که دارای شباهت ها و تفاوت هایی با یکدیگر هستند.  انتظار می رود جهت ایجاد وضعیت مطلوب برای سنجش این صلاحیت ابزارهای جدید و متناسب با هدف پژوهشگر انتخاب و طراحی و بررسی ویژگی های روانسنجی ابزارهای بازپاسخ و ترکیبی با توجه به دقت آن ها در اندازه گیری مهارت تفکر انتقادی مورد توجه قرار گیرد.

a critical review of instruments for measuring critical thinking competencey of students

critical thinking is a cognitive activity for understanding and evaluating findings and phenomena based on skills such as reasoning and analysis. in recent years, this skill has found a special status as an educational goal in the educational system of many countries in general education. thus, understanding the methods of measuring this competence and examining the current instruments are crucial. this research aimed to introduce critical thinking skills tests of students as well as to identify and strengths and weaknesses of these tests via the critical review method and through the prisma model. after searching across web of science, scopus, and google scholar plus iranian scientific databases including sid and noormags between 2010 and 2022, 65 papers were retrieved with the keywords of “critical thinking skills test”, and “measuring students’ critical thinking”, and “assessment of students’ critical thinking”. from among the retrieved papers, five were chosen and investigated which were in line with the inclusion criteria including up-to-date documents, relevancy to the research aim, and investigation of psychometric properties of the instrument for the age group 7-18 years. other studies were eliminated based on the exclusion criteria of the study. the analysis was done via a qualitative content analysis approach. the findings led to the identification of three types of tests including closed-response, open-response, and mixed for measuring critical thinking competence, which had similarities and differences from each other. expectedly, to establish a suitable status for measuring this competence, novel instruments in line with the researcher’s aim would be selected and designed, followed by an investigation of psychometric properties of open-response and mixed instruments considering their accuracy in measuring critical thinking skills.