چشم اندازی بر پژوهش‌های تربیت جنسی نوجوانان ایران و خلاءهای پژوهشی موجود: یک مطالعه مروری

تربیت جنسی یکی از حیطه‌های پرچالش تربیتی در ایران است. این پژوهش تحقیقات پیشین را با هدف پاسخ دادن به دو پرسش اساسی بررسی کرده است: 1) مطالعات پیرامون تربیت جنسی نوجوانان ایران حول چه محورهایی انجام شده است؟ 2) خلاء پژوهشی موجود چیست؟ پژوهش حاضر یک مرور نظام‌مند به روش prisma بوده است و به این منظور مقالات نمایه شده در منابع الکترونیک معتبر داخلی شامل مگیران، سیویلیکا، نورمگز، علم‌نت، و جهاد دانشگاهی با محوریت تربیت جنسی نوجوانان ایران طی سال‌های 1385 تا 1401 مورد بررسی قرار گرفته است. از مجموع 161 مقالۀ اولیه، نهایتاً 17 مقاله به پژوهش راه یافت. نتایج حاصله نشان داد این مطالعات عمدتاً در چهار دسته طبقه‌بندی می‌شوند: 1) پژوهش‌های کتابخانه‌ای که غالباً مبتنی بر متون مذهبی بوده‌ و بر مفاهیم عفاف و خویشتن‌داریِ پیش از ازدواج تاکید کرده‌اند، 2) پژوهش‌های مبتنی بر نظرسنجی از متخصصین آموزشی که بر ضرورت ارائه تربیت جنسی نوجوانان تاکید کرده و موانع موجود را بررسی کرده‌اند، 3) پژوهش‌های مبتنی بر نظرسنجی از والدین که عمدتاً به مشکلات آن‌ها در تربیت جنسی فرزندان پرداخته‌اند، 4) معدود تحقیقات کمّی با محوریت نوجوانان که مبتنی بر پاسخ آنان به برخی پرسش‌نامه‌های پژوهشی بوده است. خلاء پژوهشی موجود در تحقیقات پیشین، نادیده شمردن نوجوانان و نیازهای آموزشی ایشان است. هیچ تحقیق کیفی جامعی در جهت شناخت دنیای پدیدارشناسانۀ نسل امروزی صورت نگرفته است. به منظور شنیده شدن نیازهای نوجوانان، ضروری است پژوهش‌هایی طراحی و اجرا شود که ماحصل آن در تدوین برنامۀ تربیت جنسی مناسب آن‌ها به کار گرفته شود.

adolescents’ sexuality education research in iran, perspective and gaps: a review study

sexuality education is a challenging issue to address in iran. this research has reviewed the previous studies to answer two fundamental questions: 1) what kind of studies have been conducted on adolescents’ sexuality education in iran? 2) what are the existing research gaps in the undertaken studies? the present research was carried out based on the prisma systematic review protocol and considered all the indexed research in reliable iranian databases including magiran, sivilica, noormags, elmnet, and sid which addressed the sexuality education of iranian adolescents from 1385 to 1401. out of 161 initial articles, 17 articles were included in the study. the results showed four categories in conducted studies: 1) documentary research mainly based on religious texts which have emphasized chastity and abstinence before marriage, 2) research based on experts’ opinions that have recommended the implementation of adolescents’ sexuality education, and mentioned some existing barriers in this regard, 3) research based on parents’ points of view, which has studied parental problems regarding sexual education of their children, and 4) a few studies based on adolescents’ answers to some questionnaires. the research gap in previous studies is the neglect of adolescents and their educational needs. there is no qualitative research based on recognizing the current generation’s phenomenological world. it seems necessary to design relevant studies to hear adolescents’ voices in order to prepare the appropriate sexuality education program for them.