واکاوی عوامل توانمندساز در رابطه مادر-کودک هنگام نوجوانی در حال ظهور: مطالعه‎ای مبتنی بر نظریه زمینه‎ای

رابطه مادر-کودک یکی از عوامل موثر بر تحول روانشناختی کودکان است. بسیاری از توانایی‎های انسان همچون تفکر، زبان، خودآگاهی و غیره از دل اولین رابطه انسانی که کودک در آن درگیر است، حاصل می‎شود. هدف این پژوهش طراحی الگوی مفهومی رابطه مادر-کودک بر اساس تجارب بی‎واسطه‎ی مادران، در قالب یک رویکرد عمیق بود. پژوهش حاضر از نوع کیفی و نظریه‎ی زمینه‎ای بود. جامعه آماری این پژوهش را تمامی مادران دارای فرزند دختر 10 الی 11 سال در ناحیه تبادکان شهر مشهد در سال تحصیلی 1400-1401 تشکیل دادند. مشارکت کنندگان در پژوهش30 نفر از مادران بودند که به روش نمونه‎گیری نظری انتخاب شدند. برای جمع‎آوری اطلاعات از ابزارصاحبه نیمه‎ساختار‎یافته استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‎ها مطابق با الگوی سیستماتیک استراوس کوربین صورت گرفت و در مجموع 112 مفهوم شناسایی شد که در 14 مضمون فرعی و 5 مضمون اصلی تنظیم شدند. نتایج مطابق الگوی پارادایم مورد نظر در حیطه‎های زمینه‎ای و محیطی، میانجی، راهبرد و پیامد جای گرفتند. یافته‎ها نشان داد که عواملی چون خودآگاهی مادر، والدگری ذهن آگاهانه و توانایی تنظیم هیجانی، می‎توانند به عنوان راهبردهای موثر بر توانمندسازی مادر برای بهبود بخشیدن به رابطه با کودک خویش استفاده شوند. عوامل زمینه‎ای و محیطی موثر بر کیفیت ارتباط همچون داشتن الگوی مناسب و پایگاه اجتماعی-اقتصادی نیز جزو پیش‎نیاز‎هایی هستند که می‎توانند کیفیت رابطه را تحت تاثیر خود قرار دهند. راهبردهای پیشنهادی در این مطالعه موجبات دستیابی به رابطه‎ای حسنه که اساس روابط بعدی کودک در اجتماع هست را فراهم می‎سازد که خود سرمایه‎ای بلندمدت است. برنامه‎ریزی و اهتمام به منظور توانمندسازی والدین به خصوص مادران، در راستای بهبود این رابطه اساسی می‎تواند مورد توجه دست‎اندرکاران امر تعلیم و تربیت قرار گیرد.

analysis of empowerment factors in the mother-child relationship during emerging adolescence: a study based on grounded theory

the mother-child relationship is one of the affecting factors in the psychological development of children. many human abilities such as thinking, language, selfawareness, etc. come from the first human relationship in which the child is involved. this study aimed to design a conceptual model of the motherchild relationship based on the mothers’ direct experiences in the form of a deep approach. the present study was qualitative and grounded theory type. the statistical population of this study consisted of all mothers with daughters aged 10 to 11 years old in the tebadkan district of mashhad in the 20212022  academic year. participants in the study were 30 mothers who were selected by theoretical sampling. semistructured interview tool was used to collect information. data analysis was performed based on the model of strausscorbin and a total of 112 concepts were identified which were arranged into 14 subthemes and 5 main themes. the results were placed according to the paradigm model in the contextual, environmental,  mediational, strategy, and outcome fields. findings showed that factors such as a mother’s selfawareness, mindful parenting, and emotional regulation ability can be used as practical strategies to empower mothers to improve relationships with their children. effective contextual and environmental factors on the quality of communication such as having a suitable pattern and socioeconomic status are also among the prerequisites that can affect the quality of the relationship. the proposed strategies in this study lead to a good relationship that provides the basis for the child’s next relationship in the community, which is itself a longterm investment. planning and diligence in order to empower parents, especially mothers, to improve this basic relationship can be considered by those involved in education.