تعیین کیفیت آب رودخانه تجن (شهرستان ساری) به منظور انتخاب ایستگاه رهاسازی بچه ماهیان اقتصادی دریای خزر (سال 1401)

در سطح جهان، رودخانه‌ها تحت تنش انسانی فوق‌العاده ناشی از تکه‌تکه شدن جریان، تغییرات کاربری اراضی و مقررات قرار دارند که موجب کاهش کیفیت آب  شده است. مروری بر مطالعات یکپارچگی نشان میدهد که سیستم های آب جاری تا حد زیادی به ویژگی دینامیکی طبیعی آنها بستگی دارد که به نوبه خود در حفظ زیستگاه نقش دارد. در این مطالعه عوامل فیزیکی و شیمیایی آب رودخانه تجن که زیستگاه ماهیان مختلف بوده و رهاسازی برخی ماهیان اقتصادی دریای خزر در آن صورت می‌گیرد، در 7 ایستگاه طی سال 1401 مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب براساس روش های استاندارد اندازه گیری گردید. تغییرات دمای آب، ph، هدایت الکتریکی، کل موادجامد معلق، کدورت، اکسیژن محلول، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی، اکسیژن‌خواهی شیمیایی، آمونیم، نیتریت، نیترات، فسفات، شاخص کیفیت آب و شاخص جامع آلودگی به ترتیب برابر 00/32-50/14 درجه سانتی‌گراد، 48/6-24/12، 10020-562 میکروزیمنس بر سانتی‌متر، 71/185-35/2 میگروگرم بر لیتر، 0/328-8/1 ntu، 11/14-01/1، 05/16-58/0، 21/50-39/2، 028/1-020/0، 771/0-005/0، 56/58-49/0، 610/1-010/0 میلی گرم بر لیتر، 0/75-0/17 و 33/7-20/1 ثبت شد. براساس آزمون تحلیل مولفه اصلی متغیرهای اکسیژن خواهی بیوشیمیایی، نیتریت، نیترات و فسفات در مولفه اول بوده که دارای اهمیت بیشتری در رودخانه تجن می باشند. همچنین براساس آزمون رگرسیون گام به گام در میان 11 پارامتر شاخص کیفیت آب موثرترین متغیرها، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی، کدورت و فسفات تعیین شد. همچنین، براساس شاخص جامع آلودگی کیفیت آب این رودخانه به متغیرهای فسفرکل، فسفات و نیتریت وابسته بوده است. در نهایت براساس پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و همچنین شاخص‌های مختلف کاربری آب رودخانه تجن برای زیست ماهیان و بچه ماهیان مناسب و مطلوب نیست. براساس شاخص‌های مختلف، ایستگاه یک (در آزمون کلاستر ایستگاه‌ها در گروه مجزا قرار گرفت) در مقایسه با سایر ایستگاه ها دارای شرایط مناسب‌تری جهت رهاسازی بچه ماهیان بوده است.

determining the water quality of the tajan river (sari city) to select the release station for economic fish juveniles of the caspian sea (2022)

globally, rivers are under tremendous anthropogenic stress caused by stream fragmentation, land use changes, and regulation and water quality has been widely declined. in a review of studies, the integrity of flowing water systems largely depends on their natural dynamic characteristics, which sustain habitat. in this study, the physical and chemical factors of the tajan river water, which is the habitat of various fishes and where the release of some economic fishes of the caspian sea takes place, are investigated in 7 stations during the year 2022. the results of the physical and chemical parameters such as water temperature, ph, electrical conductivity, total suspended solids, turbidity, dissolved oxygen, biochemical oxygen demand, chemical oxygen demand, ammonium, nitrite, nitrate, phosphate, water quality index and comprehensive pollution index were recorded as 14.50-32.00 °c, 6.48-12.24, 562-10020 µs/cm, 2.35-185.71 mg/l, 1.8-328 ntu, 1.01-14.11, 0.58-16.05, 2.39-50.21, 0.020-1.028, 0.005-0.771, 0.49-58.56, 0.010-1.610 mg/l, 17.0-75.0 and 1.20-7.33, respectively. based on the principal component analysis, the biochemical oxygen demand, nitrite, nitrate, and phosphate variables are in the first component, which is more important in the tajan river. also, based on the step-by-step regression analysis of the water quality index, the most effective variable was recorded biochemical oxygen demand, turbidity, and phosphate, and according to the comprehensive pollution index, the water quality of this river was dependent on the variables of phosphorus, phosphate, and nitrate. finally, based on the physical and chemical parameters and various water use indicators, the tajan river is unsuitable for fish life. based on various indicators, station one (placed in a separate group in the cluster test) compared to other stations has more suitable conditions for releasing fish juveniles.