غلظت عناصر کمیاب در معدن زغال‌سنگ تخت، مینودشت، استان گلستان

معدن زغال تخت قرار گرفته در ناودیس بزرگ زغالدار قشلاق در دامنه شمالی سلسله جبال البرز در شرق استان گلستان برای ارزیابی غلظت عناصر کمیابی مانند گالیوم (ga)، ژرمانیوم (ge)، وانادیوم (v)، اسکاندیوم (sc)، اورانیوم (u)، لانتانیوم (la) و سریوم (ce) مورد پژوهش قرار گرفته است. نمونه های زغالی مورد بررسی در این پژوهش بر پایه آنالیز شیمی عناصر اصلی سازنده زغال سنگ (chns wt%) در رده های بیتومینه، نیمه بیتومین-لیگنیت، لیگنیت و تورب گروه بندی شدند. آنالیز icp-ms نمونه های زغالی نشان داد که عمده عناصر کمیاب در زغال های معدن تخت از غلظت بسیار پایین همانند زغال های سخت و قهوه ای از دیگر مناطق جهان برخوردارند لیکن از v (تاppm 88)، zr (تاppm 96) و sc (تا  ppm16) اندکی غنی شدگی نسبت به میانگین جهانی غلظت این عناصر در زغال سنگ ها نشان دادند. فقیر بودن زغال های معدن تخت از عناصر کمیاب را می توان به فقر ذاتی حوضه رسوب گذاری رسوبات گروه شمشک از عناصر مذکور نسبت داد که ناشی از نبود منابع سنگی عناصر کمیاب (مانند گرانیت ها، کربناتیت ها، پگماتیت ها، پریدوتیت ها) بعنوان سنگ منشاء رسوبات گروه شمشک در منطقه مورد مطالعه بوده است. بنابراین، به نظر می رسد تشکیل و تکامل گروه شمشک در یک حوضه رسوبی با غلظت معمولی از عناصر کمیاب رخ داده باشد که نتیجه آن شکل گیری زغال سنگ های فقیر از عناصر کمیاب بوده است.

evaluation of trace elements concentration in takht coal mine, minoodasht, golestan province, ne of iran

takht coal mine located in the gheshlagh coal-bearing large synclinorium in northern flank of the alborz mountains in east of golestan province has been investigated for evaluation of concentration of trace elements such as gallium (ga), germanium (ge), vanadium (v), scandium (sc), uranium (u), lanthanum (la) and cerium (ce). coal samples studied in this research were categorized into bituminous, sub-bituminous-lignite, lignite and peat types according to chemical analysis of major element (chns wt%) constructing the coals. icp-ms analysis of coal samples show that most of trace elements in takht coal mine have very low concentrations to those of hard and brown coals around the world, however they displayed slightly enrichment in v (up to 88 ppm), zr (up to 96 ppm) and sc (up to 16) compared to global average concentration in coals. low concentration of trace elements in the takht coal mine could be attributed to inherent poverty of the shemshak sedimentary basin of such elements. it could be related to the absence of trace elements-bearing source rocks (e.g., granitoids, carbonatites, pegmatites and periodotites) as source rocks of shemshak group sediments in the study area. therefore, it seems that formation and evolution of the shemshak group is occurred in a sedimentary basin with normal concentrations of the trace elements that led to formation of a trace element-poor coals.