بازالت‌های آلکالن کرتاسه پسین منطقه تالش: پیامدی از تحولات تکتونیکی حاشیه قاره‌ای جنوب اوراسیا (البرز غربی)

بازالت‌های آلکالن منطقه تالش همراه با سایر واحدهای رسوبی کرتاسه بالایی در البرز غربی (شمال ایران) برونزد دارند.  کانی‌های اصلی این سنگ‌ها شامل کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز± آلکالی فلدسپار است. از لحاظ ژئوشیمیایی،  مقادیر بالای tio2 (1/68- 2/96 wt. % ) ، k2o+ na2o (3/09- 9/06 wt. % ) و نسبت‌ (la/yb) n (23/39- 10/30) و همچنین nb/y>1 (3/9- 1/51) سازگار با ترکیب آلکالن نمونه‌هاست. از طرفی در نمودارهای چندعنصری بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه، غنی شدگی عناصر ناسازگار شباهت این سنگ‌ها به بازالت‌های درون‌پلیتی یا جزایر اقیانوسی (oib) را  نشان می‌دهد. از نظر جایگاه تکتونیکی، نسبت‌های عناصر کمیاب مانند zr/y (5/52-10/80), ta/yb (1/12-2/65), th/yb (1/80-5/81), و ti/y (418-753)در محدوده بازالت‌های آلکالن درون‌پلیتی است. بنابراین می‌توان اظهار داشت که منطقه تالش در اواخر کرتاسه پسین ثبت‌کننده یک فعالیت آتشفشانی درون‌پلیتی قاره‌ای بوده است. چنین ماگماتیسمی از ذوب درجه پایین (3 تا 7%) یک منشا گوشته‌ای آستنوسفری غنی شده از نوع emii در رخساره گارنت لرزولیت بوجود آمده است.  گستره  حضور بازالت های آلکالن با محتوای بالای ti درتالش و دیگر بخش‌های البرز غربی و مرکزی (همچون جنوب لاهیجان، و مرزن‌آباد ) و گرجستان  با تشکیل یک سیستم ریفتی در بازه زمانی کرتاسه پسین در حاشیه جنوبی اوراسیا از قفقاز کوچک تا البرز مرکزی قابل تفسیر است.  

late cretaceous alkali basalts of talesh area: implication for tectonic evolution of continental margin in the southern eurasia (western alborz)

talesh alkali basalts (tab), accompanied by upper cretaceous sedimentary units, are exposed in the western alborz (north of iran). clinopyroxene, plagioclase, ± alkali feldspar are the main minerals in these rocks. the geochemical characters such as high contents of tio2 (1.68-2.96 wt.%), k2o+na2o (3.09-9.06 wt.%), and high ratios of (la/yb)n (9.3-23.4), and nb/y>1(1.51-3.9), are consistent with their alkaline composition. in the primitive mantle-normalized multi-elements diagram, these rocks show enrichment of all incompatible elements that are similar to intraplate basalts or oceanic island basalts (oib). the trace element ratios such as zr/y (5.52-10.80), ta/yb (1.12-2.65), th/yb (1.80-5.81), and ti/y (418-753) plot within the range of the alkali within plate basalt. therefore, the talesh area in the western alborz recorded an intra-continental volcanic activity during the late cretaceous. this magmatism was generated by lower partial melting (3-7%) of an emii-enriched asthenospheric mantle source of garnet lherzolite facies. the presence of the high-ti alkali basalts in talesh and other parts of western and central alborz (such as southern lahijan and marzanabad basalts) to georgia could be interpreted by forming a rift system on the southern margin of eurasia from the lesser caucasus to the central alborz during the late cretaceous.