تلفیق داده‌ها و تصمیم‌گیری چندمعیاره برای تهیۀ نقشۀ ظرفیت‌سنجی منابع نفت و گاز (بررسی موردی : ناحیۀ سراچه، استان قم)

در این پژوهش با هدف کمک به کاهش ریسک اکتشافات زمین شناسی برای بهره برداری بهینه از ظرفیت های نفتی و گازی، روش مهندسی اطلاعات مکانی یعنی استفاده هم زمان از روش های دورکاوی، سامانه اطلاعات مکانی، تعیین موقعیت ماهواره ای و فتوگرامتری زمینی و هوایی به کار گرفته شد. این اطلاعات در دو بخش دورکاوی فضایی (تصاویر ماهواره ای) و هوایی و زمینی (فتوگرامتری) با دو جنبه کمی و کیفی بررسی شد. هم چنین در این تحقیق، تصاویر ماهواره ای برای شناسایی ساختارهای زمین شناسی و دگرسانی سنگ ها (هوازدگی و آلتراسیون) با تحلیل اطلاعات هندسی و رادیومتری و اعمال شاخص هیدروکربنی و مدل ژئوبوتانی استفاده شد. تحلیل های فتوگرامتری شامل تفسیر عکس ها و ایجاد مدل سه بعدی از عکس های هوایی نیز با هدف استخراج مدل ساختاری و سنگ شناسی انجام شد. در پژوهش حاضر، منطقۀ سراچه استان قم که طبق شواهد زمین شناختی، غنی از مواد هیدروکربنی است بررسی شد. با این هدف، پردازش تصاویر چند طیفی سنجنده استر ماهواره ترا هم چنین روش های طبقه بندی نگاشت زاویۀ طیفی آو سنجش واگرایی طیفی برای بررسی دگرسانی کانی ها و طبقه بندی سنگ ها استفاده شد و در نهایت، لایه های اطلاعاتی داده های زمینی، هوایی و ماهواره ای تلفیق شد و نتایج حاصل با موقعیت چاه های موجود و سایر داده ها اعتبارسنجی شد و براساس تصمیم گیری چندمعیاره، نقشۀ ظرفیت سنجی منابع نفت و گاز به دست آمد. بازدیدهای میدانی، تفسیر عکس های فتوگرامتری و شواهد زمین شناسی به دست آمده حاکی از صحت نقشه ظرفیت سنجی منابع هیدروکربنی به روش دورکاوی و انطباق نتایج با مشاهدات میدانی در سطح اطمینان زیاد (بیش از 75 درصد صحت) است.

Data Fusion and Multi-Criteria Decision Making for Producing Oil and Gas Resources Potential Maps (Case Study: Saracheh Zone, Qom Province)

This paper focuses on the application of Geoinformatic methods (simultaneous using of remote sensing, geographic information system, global positioning system, terrestrial and aerial photogrammetry) in optimal operation and exploration risk reduction of oil and gas reservoirs. To approach the purpose, two aspects of remote sensing (satellite image) and terrestrial and aerial photogrammetry have been investigated. The main role of satellite images is usually structural identification and alteration detection using geometric and radiometric analyses. Lithology investigations of the area are studied together with hydrothermal alteration of rocks, hydrocarbon index and geobotany model. Photogrammetric analyses are performed with the goal of qualitative interpretation of the scene and creating 3D models for the desired area. In the present research, the Saracheh area in Qom province, which is according to geological evidence and exposed hydrothermal alteration zones, has been studied. To achieve this goal, image processing of ASTER multispectral imagery of Terra satellite was utilized. Moreover, classification methods by means of SAM and SID algorithms for detecting mineral alteration zones and lithological grouping have been carried out. Finally, extracted information layers of terrestrial, aerial and spatial data were combined together to validate the results with independent data. The desired oil and gas potential map is produced according to multicriteria decision making (MCDM) procedure. Field surveys and interpretation of photogrammetric photos and other evidences indicate that the potential mapping of the hydrocarbon resources is accurate and the results are consistent with the field observations at a high level of reliability (more than 75 percent accuracy).