تحلیل لغوی و معنایی اختلاف قرائت «کسفا»

واژه «کسفا» در قرآن، به فتح و سکون سین توسط قراء قرائت شده است. این واژه در منابع لغوی، معانی مختلفی اعم از معنای اسمی و فعلی: «قطع کردن»، «پوشاندن»، «قطعه»، «انداختن»، «دور شدن»، «افول»، «غلبه کردن»، «درهم کشیدن» و «به‌تنگ آمدن» دارد. نخستین بار ازهری در دانش لغت به اختلاف قرائت این واژه توجه نموده است و از قول فرّاء نقل‌هایی در بیان قرائت و معنای این کلمه دارد و از قول زجاج این دو قرائت را دارای دو معنای متفاوت می‌داند. در تفاسیر قرن چهارم تا هفتم بحث اختلاف قرائت این دو واژه بیش از سایر قرون پررنگ بوده است. در دانش قراءات نیز اختلاف معنای این دو واژه به ویژه دلالت یکی بر «جمع» و دیگری به «مفرد» فراوان دیده می‌شود. ابن‌عامر چون واژه «کسفا» به سکون را مفرد و به فتح «سین» را جمع دانسته، در مواردی که مضمون آیه دلالت بر جمع دارد مانند آیه 92 سوره اسراء برخلاف اکثر قراء به فتح و در آیه 48 سوره روم بر خلاف اجماع قراء به سکون می‌خواند تا دلالت بر معنای مفرد داشته باشد. شعبه از راویان عمده عاصم، در مواردی که «مِن» تبعیضیه در آیه آمده (کِسَفًا مِنَ السَّمَاءِ)، با تلقی مفرد بودن «کسفا»، به سکون «سین» قرائت نموده است. از نتایج کاربردی این پژوهش توصیفی - تحلیلی، می‌توان به وجود «اجتهاد»، «قاعده‌مندی»، «عدم اتکای صرف به نقل» و «اختیار» برخی قراء و راویان و عدم وحیانی بودن همه وجوه قرائی اشاره نمود. ‌

linguistic and semantic analysis of the divergence in the recitation of “kisfan”

the term “kisfan” in the quran has been pronounced with both a fathah (opening) and a sukun (silencing) on the letter sin by various reciters. linguistic sources attribute multiple meanings to this term, encompassing both nominal and verbal interpretations, including “cutting,” “covering,” “a piece,” “casting down,” “moving away,” “decline,” “overpowering,” “collapsing,” and “being overwhelmed.” azharī was the first to explore the variations in the recitation of this term within lexicographical studies, referencing farrāʾ’s insights on its pronunciation and meaning, as well as zajjāj’s claim that these two recitations imply different meanings. the discourse surrounding the differing recitations of this term is notably more pronounced in exegetical literature from the fourth to the seventh centuries compared to other eras. in the field of qirā’āt (quranic recitations), the semantic distinction between these two forms is particularly clear, as one denotes a plural and the other a singular. for example, ibn ʿāmir interprets “kisfan” with a sukun as singular and with a fathah on the sin as plural. consequently, in contexts suggesting plurality, such as verse 92 of surah al-isra, he opts for the fathah, diverging from the majority of reciters, while in verse 48 of surah al-rum, he employs the sukun to indicate singularity, again differing from the consensus. shu’bah, a notable narrator from ʿāṣim, reads “kisfan” with a sukun in verses where the particle “min” is used in a partitive context (e.g., kisfan mina al-samāʾ), treating it as singular. the findings of this descriptive-analytical study highlight the presence of “ijtihad” (independent reasoning), “rule-based decisions,” “non-reliance solely on transmission,” and “choice” among certain reciters and narrators, as well as the non-revelatory nature of all variations in recitational recitation.