جایگاه و کارکرد اختلاف قرائات در تفسیر ‌«بیان السعادة فی مقامات العبادة»

تفسیر ‌«بیان السعادة» از مهمترین و کامل‌‌ترین تفاسیر عرفانی شیعه است که با وجود رویکرد عرفانی از حیث مسائل کلامی، فقهی و اجتماعی قابل بحث است. سوال اینکه تفاسیر عرفانی همچون بیان السعاده با دانش قرائات چگونه برخورد کرده‌اند؟ به‌عبارتی مسئله قابل توجه این است که آیا دانش قرائات با رویکرد عرفانی مفسر می‌تواند ارتباطی داشته باشد؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی جایگاه و کارکرد مسئلۀ قرائات را در تفسیر بیان السعاده مورد ارزیابی ‌قرار ‌داده است. نتایج پژوهش بیان می‌کند: جایگاه قرائات در نزد گنابادی در مقایسه با مفسران هم‌عصر خویش جایگاهی قابل توجه داشته به‌گونه‌‌ای که وی، اهتمام ویژه‌‌ای به بحث قرائات نشان داده و خاستگاه فکری ایشان، خاستگاهی روشی با رویکردی غیر حدیثی است. در بحث قرائات، گنابادی گاه به ترجیح قرائت مشهور و گاه غیر مشهور به‌جهت تناسب‌ آنها با سیاق آیات، مرجحات روایی، تبیین معنایی می‌‌پردازد؛ گاه هر دو قرائت را مورد توجه ‌قرار ‌داده و داوری میان آنها را رها کرده است. کارکرد قرائات در تفسیر بیان السعادة حول سه محور قابل ارائه می‌باشد: الف) گسترش و توسعه در معنای آیه؛ ب) تبیین معنای آیه؛ ج) رفع ابهام از معنای آیه. البته رویکرد عرفانی مفسر در بحث قرائات هیچ تاثیری نداشته است.

The Position and Function of Different in Recitations (Qira’at) in the Interpretation of “Bayan al-Sa’adah fi Maqamat al-Ibadah (The Explanation of Happiness Concerning the Positions of Worship)

The interpretation of “Bian alSa’adah” is one of the most important and complete Shia mystical interpretations, which can be discussed in terms of theological, jurisprudential and social issues despite the mystical approach. The question is, how have mystical interpretations such as the expression of happiness dealt with the science of readings? In other words, the significant issue is whether the science of readings can be related to the mystical approach of the commentator. The current research has evaluated the position and function of the issue of readings in the interpretation of the expression of happiness with the descriptiveanalytical method. The results of the research indicate: that the position of recitations in Gonabadi’s viewpoint has a significant place compared to his contemporary commentators, in such a way that he has shown special attention to the discussion of recitations and his intellectual origin is the origin of a method with a nonhadith approach. In the discussion of recitations, Gonabadi sometimes prefers famous and sometimes nonfamous recitations in terms of their compatibility with the context of the verses, narrative preferences, and semantic explanation; sometimes he paid attention to both readings and left the judgment between them. The function of readings in the interpretation of this work can be presented around three subjects: a) expansion and development in the meaning of the verse; b) explaining the meaning of the verse; c) clearing the ambiguity of the meaning of the verse. Of course, the commentator’s mystical approach has not had any effect on the discussion of readings.