بررسی کارکرد بلاغی و معنایی اوزان صرفی در تبیین اعجاز بیانی قرآن

کیفیت ساختاری و ترکیبی واژگان در نظام نوشتاری زبان، نمودارهایی صوتی در بیان عواطف و حالات مختلف انسانی در گستره بی‌کران زبان قرآن به شمار می‌آیند که تامل در انگیزه بلاغی و معنایی کاربست آن‌ها، به‌عنوان وجهی دیگر از وجوه اعجاز بیانی این کلام آسمانی امری بایسته می‌نماید. همچنان که در باب پیام، به‌عنوان یکی از چهارعنصر کانونی برقراری ارتباط موفق زبانی (فرستنده، گیرنده، پیام و بافت موقعیت) توجّه به ساختارهای دستوری واژگان، امری بسیار مهم و ضروری است. بدین تصور، جستار حاضر بر آن است تا با استفاده از قواعد علم صرف زبان عربی و با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، شماری از واژگان قرآنی و قرائت آن‌ها را مورد بررسی قرار دهد و چرایی کاربست ساختار و قرائت خاص هر واژه و تاثیر آن را در افاده پیام فرستنده تبیین نماید. بررسی داده‌های قرآنی نشان می‌دهد که در کلام مجید به‌منظور توصیف حالات مختلف از ساختارهای صرفی ویژه‌ای استفاده شده است که نه‌تنها گزینش آن‌ها هدفمند و در تعیین معنای مقصود یاری‌گر بوده، بلکه جابجایی هریک از این ساختارهای تصریفی و قرائت آن‌ها دریافت پیام را از سوی گیرنده دستخوش تغییر خواهد ساخت. شایسته ذکر اینکه گزینش ساختارهای صرفی تحت تاثیر عواملی چون هماهنگی با هم‌متن، بافت و نظام موسیقیایی صورت می‌پذیرد.