پژوهشی در قرائت ابی بن کعب و تطبیق آن با قرائت مشهور

نوشتار حاضر با بهره جستن از روش توصیفی– تحلیلی به بررسی شخصیت و جایگاه علمی اُبی بن کعب، ویژگی های مصحف وی و میزان تاثیرگذاری آن بر قرائت حفص از عاصم و تطابق این دو پرداخته است. بررسی مجموع داده‌های تاریخی حدیثی و آگاهی‌های علوم قرآنی نشان می‌دهد که قرائت اُبی نه تنها جایگاه والایی در نزد عالمان علم قرائت داشته، بلکه اهل بیت شیوه قرائت خود را مطابق با آن دانسته اند. روایت شش تن از قرای سبعه در نهایت به قرائت او باز می‌گردد که این امر به ضوح نشان گر تاثیر گسترده او بر قرائت مشهور است. با بررسی شواهد موافق و مخالف تطابق قرائت اُبی با روایت حفص از عاصم می توان ادعا نمود این دو قرائت به میزان بسیار زیادی تطابق داشته و با قرائت مشهور مسلمین هم‌خوان است. گزارش هایی از تفاوت سوره های موجود در مصحف اُبی با مصحف رسمی وجود دارد که قابل نقد سندی و تاویل محتوایی است؛ اما وجود اختلاف های جزئی زیاد میان مصحف اُبی و قرائت حفص از عاصم با توجه به گزارش های متعدد در منابع گوناگون، قابل انکار و یا توجیه نیست.