سنجش قرائت و معیارهای اختیار آن از نگاه ابن شنبوذ

ابن شنبوذ از اندیشمندان حوزه قرائت قرآن در قرن چهارم است که معتقد بود هر قرائتی دارای سند و یا موافق مصحف اُبی‌ بن‌ کعب‌ و ابن‌ مسعود باشد، در نماز و غیر آن‌ جایز است. ابن مجاهد هماهنگی قرائت با رسم مصحف را از شروط قرائت صحیح می داند و معتقد است قرائت ابن شنبوذ فاقد این شرط است؛ بنابراین قرائت ابن شنبوذ از قرائات شاذ است که جایز نیست قرآن را با آن قرائت خواند. تاریخ قرائات نشان می دهد پس از توحید مصاحف زمان عثمان دو جریان قرائی در جامعه اسلامی شکل گرفت. عده ای معتقد بودند قرائت صحیح باید با رسم مصحف سازگاری داشته باشد و عده ای این شرط را لازم نمی دانستند. ابن شنبوذ و ابن مجاهد از بزرگان این دو طیف قرائی در قرن چهارم هستند که با توجه به نفوذ ابن مجاهد، جریان قرائی ابن شنبوذ به حاشیه می رود. پژوهش حاضر با تکیه بر این پرسش که معیارهای ابن شنبوذ چه بود و در سنجش قرائت، خوانش وی چه میزان هماهنگی با قراء سبعه دارد؟ با روش توصیفی تحلیلی و گاه مقایسه‌ای به موضوع پرداخته است. بررسی قرائت ابن شنبوذ و معیارهای وی در اختیار قرائت نشان می دهد اولا مراد ابن مجاهد از عدم هماهنگی قرائت ابن شنبوذ با رسم مصحف، پایبندی وی به نقل قرائت ابن مسعود و ابی بن کعب و سایر صحابه بوده است و از سویی ابن شنبوذ تنها در مواردی انگشت شمار قرائتش در اصول و فروع قرائی با قرائت سبعه هماهنگ نیست.