نگرشی بر ماهیت تغنّی در تلاوت قرآن

از جمله مولفه‌های مهم در اثرگذاری و انتقال مفاهیم قرآن، بیان زیبا و صوت و لحن واژگان قرآن می‌باشد. در این میان تغنی یکی از عناصر مهم تلاوت محسوب می‌شود که سرچشمه اصلی آن را باید در نخستین نغمه‌پردازی‌های آغاز اسلام جست‌وجو کرد. با مراجعه به سیره پیامبر گرامى اسلام درمى‌یابیم که با نزول قرآن کریم، پیامبراسلام خود بر قرائت قرآن با صداى زیبا و آهنگ خوش اهتمام داشتند و امامان معصوم همچون امام سجاد، امام باقر و امام کاظم نیز در تلاوت قرآن از صداى زیبا و تلاوت دلنشین بهره می‌بردند. در عصر حاضر نیز تلاوت تنغیمی به عنوان یک تلاوت پذیرفته شده در بین قاریان جایگاه خاصی پیدا کرد. در این نوع تلاوت علاوه بر استفاده از نغمه‌های مختلف موسیقی و لحن‌ها، به اداء حروف و واژگان، وقف و ابتدا و همچنین شرایط و اصول مختلف تلاوت توجه شد. فقها درباره حلال یا حرام بودن تغنی دیدگاه‌های مختلفی دارند؛ بسیاری تغنّی را به معنای خواندن قرآن با صدای دلنشین و همراه با صوت و لحن ترجمه کرده‌اند که با مبانی و ارزش‌های قرآن متناسب است. موضوعی که ابن عباس، ابن‌ مسعود و برخی دیگر از صحابه و تابعان آن را پذیرفته‌اند و این موضوع در دوران معاصر نیز به عنوان یک امر مسلّم نزد قاریان نیز پذیرفته شده است. این جستار بر آن است تا به روش توصیفی تحلیلی علاوه بر رویکرد تاریخی به تغنی، اصل ماهیت تغنی، جایگاه و اهمیت وهمچنین مشروعیت آن را مورد بررسی قرار دهد.