تحلیل قرائت‌های واژه «کُذِبُوا» در آیه 110 سوره یوسف

بخش نخست آیه 110 سوره یوسف، یعنی عبارت حَتَّى اِذَا اسْتَیاَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا اَنَّهُمْ قَدْ کُذِبُوا از قرن‌ها پیش، توجه محققان و مفسران قرآن را به همراه داشته و محل اختلاف آراء بوده است. این اختلاف‌ها بیشتر به قرائت‌های واژه «کُذِبُوا» و تشخیص مرجع ضمیرها در بخش ذکر شده از آیه باز می‌گردد. از سوی دیگر، بنا به عللی، این موضوع با باور‌های اعتقادی و کلامی در حوزه عصمت پیامبران نیز در هم آمیخته و بر اهمیت آن افزوده شده است. در این نوشتار، نشان داده شده که اختلاف در تشخیص مرجع ضمیرها، بیشتر بر مبنای یکی از قرائت‌ها به وجود آمده است؛ از این‌رو، با هدف یافتن بهترین راه حل، دیدگاه‌ها و آرای مطرح شده ذیل بخش مورد نظر از آیه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. دلایل مهمی همچون قاعده بازگشت مرجع ضمیر به نزدیک‌ترین لفظ مذکور و وحدت مرجع ضمیر، همخوانی معنایی در آیه، نظام همنشینی کلمات و بافت آیات مشابه در قرآن، در کنار تنوع بوم‌های قرائت دیگر، آن قرائت را بر قرائت رایج «کُذِبُوا» برتری می‌دهد.