گونه‌شناسی منابع علوم و فنون قرائات در حوزه دانش احتجاج

از عرصه‌های کلیدی در موضوع قرائات قرآن کریم، عرصه احتجاج بر قرائات است. تبحر در این مسئله نیازمند اطلاعات و تخصص فراگیر در دانش‌هایی همچون تفسیر، حدیث، ادبیات و رسم المصحف است. عمده تالیفات در این زمینه به قرن سوم تا ششم هجری باز می‌گردد و تالیفات قرون اخیر به بررسی دیدگاه‌های دانشمندان قبلی اختصاص دارد. منابع احتجاج بر اساس نوع قرائت بحث شده در آنها، زمان تالیف آنها، کتب تاثیر گذار و مهم و نوع احتجاج در این منابع قابل تقسیم‌بندی است. تالیف احتجاج در قرائات بر اساس تفاسیر شیعه و بررسی جایگاه دانشمندان شیعه در این زمینه، از عرصه‌های مفقوده در زمینه دانش احتجاج به شمار می‌آید. تاثیر دانش‌های مختلف در احتجاج قرائات، بررسی شیوه احتجاج در میان دانشمندان اسلامی، مبانی احتجاج در قرائات، تاثیر پذیری مولفان احتجاج از دیگر دانشمندان و کتب احتجاج، نقاط مشترک در احتجاج قرائات متواتر و شاذ و نقش دانش احتجاج در حجیت بخشی به قرائات قرآن کریم از موضوعات شایسته تحقیق در این عرصه به شمار می‌رود.در این نوشتار تلاش شده تا با بررسی کتب موثر در زمینه احتجاج بر قرائات قرآن کریم، زوایای مختلف این آثار و گونه‌های آنها تحلیل شود. این بررسی، ابعاد بسیاری در ارتباط با زمینه‌های قابل تحقیق، در عرصه احتجاج را روشن می‌نماید.