ارزیابی قرائات سبع نزد ابن مجاهد

پس از نزول قرآن کریم و به ‌رغم اهتمام ویژه عموم مسلمانان و بخصوص دانشمندان، اختلافات مختصری در قرائت کلام الهی پدیدار شد. عوامل مختلفی موجب بروز این اختلافات گردید و در دوره‌های بعد رو به فزونی نهاد تا بدانجا که برخی از عالمان این فن در صدد مرزنگاری قرائات معروف و مقبول عامه مسلمانان از سایر قرائات بر آمدند. این مقاله به اجمال، به موضوع تشخص یافتن قرائات سبع از میان انواع قرائات موجود در قرن سوم هجری و نحوه این تعیّن از خلال سخنان مبدع این کار می‌پردازد و نشان می‌دهد با وجود اینکه گروه زیادی از دانشمندان اهل سنت، این قرائات هفت‌گانه و حتی گاهی فراتر از آن، قرائات ده‌گانه را نازل شده از سوی خدای متعال و متواتر می دانند، ابن‌مجاهد به عنوان کسی که نخستین بار هفت قرائت را تحدید کرده است، نگاهی متعصبانه به این قرائات ندارد و گاه برخی از آنها را اشکال‌دار می داند. این بررسی نشان می‌دهد که ابن‌مجاهد در 56 مورد از تعابیری نظیر وهم، خطا یا غلط در توضیح قرائت استفاده می‌کند که 27 مورد اشتباه در نقل و 28 مورد اشتباه قاری در قرائت را مورد اشاره قرار می‌دهد. تنها 1 مورد اشتباه در احتجاج قاری بر قرائت خویش را در بر دارد.