تدبّر در فهم قرآن

مراد از مکتب تدبّر، سامانه‌ای فکری برخوردار از مبانی، اصول و روش است که با دریافت چینش حکیمانه آیات و کشف غرض واحد سوره، در برابر آنچه قرآن را مجموعه‌ای از عبارات پراکنده و ناهماهنگ می‌نمایاند، آن را مجموعه‌ای هماهنگ و منسجم دانسته، بر رفع موانع برقراری ارتباط با آیات اهتمام دارد. رویکرد و محتوای مهمّ مکتب تدبّر، ضرورت تحقیق و معرّفی آن را به‌طور تخصّصی و روشمندانه ضروری می‌سازد. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی با هدف تبیین جایگاه و اهمیّت مکتب تدبّر در فهم قرآن نوشته شده است و در آن کوشش می‌شود مبانی، اصول و روش جریان‌های معاصر تدبّری بررسی گردد. بر اساس نتایج تحقیق پیش رو، تدبّر غیر از تفکّر، تعقّل و تذکّر است و با دانش تفسیر که از دیدگاه سنّتی، شرح معانی و بیان مدلول نص است، تفاوت دارد. مکتب تدبّر، برخلاف مکاتب تفسیری که در پی دریافت معارف عمقی آیات و توجّه به چگونگی الفاظ و بیان ویژگی‌های عبارات آن بوده‌اند، به ‌عنوان امری اندیشه‌ای قلبی با نگرش جامع‌ درصدد دریافت جنبه‌های هدایتی سُوَر، ضمن کشف ارتباط میانِ آیات و فهم روشمند و هماهنگ الفاظ قرآن است، به گونه‌ای که با حرکتی عرضی در سطح آیات، متعلَّقاتِ فهم از آیه به سیاق و سوره بسط می‌یابد تا جایی که می‌توان به مدد اندیشه عقلی و طهارت قلبی، غرض واحد هدایتی هر سوره را دریافت و با آن ارتباط برقرار نمود. روش فهم در مکتب تدبّر، تعبیری از فهم قرآن به قرآن است.

تدبّر در فهم قرآن

School of though is a thought system having the principles and methods that tries to redefine the relationship between the verses from a new perspective through the rearrangement of the Qur'anic verses and discovery of the single intent of a sura. Therefore, it makes what seems to be incoherent coherent. This article is a descriptive study aimed to establish the position and the importance of understanding the Qur'an, and it tries to reflect on the principles and methods of the contemporary reflections. Based on the study, forward thinking is not simply thinking, reasoning, and noting, and it is also different from the knowledge of the interpretation which comes from the traditional view of explaining meanings and describing the rhetoric signified of the text. School of Though is dissimilar to those interpreting schools that try to understand the profound sense of the verses and pay attention to the words and their features. School of Though is based on thinking and feeling and has a comprehensive attitude which tries to find out the guiding aspects of suras in addition to discovering the links among the verses and purposeful understanding of the Qur'anic words in a way that with a side to side movement on the verses the understandingrelated factors expand from a verse to a context and a sura until we are able to understand and feel the single guiding purpose of any sura. The method of understanding in School of Though is another way of understanding the Qur'an from the Qur'an.