سریان علم در موجودات از منظر قرآن مجید و تجلّی آن در اندیشه ملاّصدرا

آنچه انسان‌ها با حواسّ خود درمی‌یابند، این است که جمادات فاقد شعورند، امّا خداوند در قرآن همه موجودات عالم را از انسان و حیوان گرفته تا گیاه و جماد، دارای شعور و آگاهی معرّفی می‌فرماید و اموری مانند تسبیح، سجده، خشوع و ..... را به آنها نسبت می‌دهد. اعتقاد به سریان کمالات وجودی از قبیل علم، حیات و اراده در جمیع موجودات از اصول مسلّم و پذیرفته در حکمت متعالیه است. ملاّصدرا با براهین عقلی سریان علم را در همه موجودات عالم اثبات می‌کند، امّا ممکن است این گونه به نظر برسد که این دیدگاه با اصل تجرّد علم که از سوی ملاّصدرا پذیرفته شده است، در تعارض باشد. در این مقاله، برای حلّ این تعارض کوشش به عمل آمده است و اثبات شده که تعارضی وجود ندارد و ملاّصدرا با استمداد از آیات و روایات این راز را دریافته است.

The influence of Science in the Creatures from the Perspective of Qur'an and its Apparition in Mulla Sadra's Thought

Human knows by his senses that inanimate objects are without understanding, but in the Qur'an, God says all creatures of the universe including humans, animals, plants and inanimate objects, are wise and intelligent. Also he attributes to them things like praise, worship, reverence and etc. Belief in influence of Perfection in all things such as science, life and will, are from accepted principles in transcendental philosophy. Mulla Sadra proves the influence of science in all creatures with rational proofs, but it may seem that this view disagrees with celibacy of science which has been accepted by Mulla Sadra. In this article, we have tried to resolve this conflict or disagreement and we have proved that there is no conflict and Mulla Sadra has found its secret through the verses and hadiths.