تناص قرآنی در صحیفۀ سجادیه؛ مطالعۀ موردی موضوع شیطان

«بینامتنیت» نظریه‌ای است که بر ضرورت وجود رابطه بین متون تاکید دارد و روابط بین متون و چگونگی ارتباط آن‌ها را مورد کنکاش قرار می‌دهد. کاربست این نظریه در حیطه قرآن و احادیث در تبیین پیوند عمیق قرآن و عترت موثر است. این پژوهش به روابط بینامتنی دعاهای صحیفه سجادیه در موضوع شیطان با قرآن می‌پردازد تا افق معنایی جدیدی از این دعا‌ها را ارائه دهد.روش مورد استفاده در این جستار، تحلیلی اسنادی است. به نظر می‌رسد تعامل آگاهانه امام سجاد(ع) با قرآن زمینه سازش و هماهنگی میان متن پنهان و متن حاضر را فراهم کرده‌است. صحیفه سجادیه همچون قرآن در موضوع شیطان به اوصاف و عملکرد شیطان پرداخته است و در موارد زیادی درک عمیق دعاهای مربوط به دفع شیطان تنها در پرتو شناخت رابطه کیفی آنها با قرآن امکان‌پذیر نیست، با خوانش دقیق، دعاهای صحیفه سجادیه، به این نتیجه می‌رسیم که بیشترین شکل روابط بینامتنی قرآن با این ادعیه، به صورت نفی متوازی است که در آن، امام سجاد(ع) نوعی سازش میان متن پنهان و متن حاضر ایجاد کرده اند و تعاملی آگاهانه با آن پدید آورده اند.حضرت در دعاهای خویش با تکیه بر مضامین قرآنی از موضوعاتی چون دام‌های شیطان، کید و مکر شیطان، تزیین امور باطل توسط او، دور کردن شیطان با قدرت عبادت الهی، حفظ فرزندانش از شرّ شیطان، قرار نگرفتن در شمار دوستان شیطان و ... سخن گفته است.

Qur’anic Intertextuality in Ṣaḥīfa alSajjādiya; A Case Study on the Issue of Evil

Intertextuality is a theory that focuses on the necessary interconnection between the texts and studies how the texts related to each other. applying this theory in the field of Qur’an and Hadiths is effective in explaining the deep connection between Qur’an and Etrat (prophet’s family). Thus, in this article, we seek to study the intertextual connection between the Holy Qur’an and Ṣaḥīfa alSajjādiya on the issue of evil (Satan). Applying a DescriptiveAnalytic study, we aim to expand a new horizon on the interpretation of the Prayers. The knowledgeable relation between Imam Sajjad’s thoughts and Holy Qur’an paves the way to compromise between the underlying text and presenting text. Like the Holy Qur’an, Ṣaḥīfa alSajjādiya deals with Evil’s attributes and practices. most of the prayers of Ṣaḥīfa alSajjādiya on overcoming Evil are deeply understood only in the light of their interconnection with the Holy Qur’an. meticulously studying the prayers of Ṣaḥīfa alSajjādiya, we conclude that most of the intertextual connection between Holy Qur’an and the prayers are reflected in a parallel negation in which Imam Sajjad (AS) makes a compromise between the underlying and presenting text and as a result provides a knowledgeable connection with the text. relying on Qur’anic terms Imam Sajjad (AS) explains the following issues in his prayers: Satan’s temptation and devious, Evil seduction, beautifying the false actions by him, overcoming Evil by the power of prayers, protecting the children from Evil through prayers, prayers protect us from being Evil companions, etc.