امکان فقری؛ جامع‌ترین معنا در آیه 15 از سوره فاطر

شناخت انسان و بررسی انواع ارتباط او با خداوند متعال، یکی از راه‌های اثبات وجود حق و ادراک مراتب توحید است. امیرالمومنین علی(ع) در مناجات معروف خود در مسجد کوفه، بیست و سه نوع رابطه را بیان فرموده است؛ از آن جمله «مَوْلَایَ یَا مَوْلَایَ اَنْتَ الْغَنِیُّ وَ اَنَا الْفَقِیرُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ الْفَقِیرَ اِلَّا الْغَنِی» است. قرآن مجید نیز در دو آیه به این نوع ارتباط اشاره نموده است که کامل‌ترین صورت آن آیه شریفه «یَا اَیُّهَا النَّاسُ اَنتُمُ الْفُقَرَا ُ اِلَی اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ» ( فاطر/15) است. این مقاله در صدد بررسی نقش رویکرد فلسفی فیلسوفان در تفسیر قرآن و تبیین مفادّ و محتوای آیه و بیان نظرات مفسّرین فریقین در ذیل آن می‌باشد. این آیه شریفه علاوه بر شناساندن حقیقت وجودی انسان و خداوند، در مقام بیان چگونگی استدلال بر وجود خدا می‌باشد. در این نوشتار، ضمن بیان دیدگاه هفتگانه مفسّرین که بهترین و جامع‌ترین معنا و مفهوم آیه را همان مفادّ برهان امکان فقری دانسته‌اند، به بیان تفاوت آن با امکان ماهوی و نتایج حاصله از آن پرداخته می‌شود.