بحث خلقت در حکمت اسلامی و مسیحی

بحث خلقت در حکمت اسلامی و مسیحیصالح حسن‌زاده?استادیار فلسفه اسلام و غرب، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران(تاریخ دریافت: 07/02/1389، تاریخ تصویب: 02/05/1389)چکیدهنقطه آغاز برای اثبات مخلوقیت عالم «وجود» است. موجودات مشهود جهان، ممکن‌الوجود و در نتیجه معلول‌اند و برای وجود یافتن باید علتی داشته باشند. از آنجا که خداوند وجود اول است و کمال مطلق دارد، به ضرورت باید علت ایجاد هر شییی باشد که وجود دارد. حکیمان متاله این نوع وجود یافتن را «خلق از عدم» می‌نامند. بر رای این حکیمان، عالم چه قدیم زمانی باشد، چه حادث زمانی، با فعل خدا موجود شده است. عالم بر طبق علم خدا خلق شده است، پس خلقت فعل آزاد است؛ تنها غایتی که می‌توان برای اراده خدا تصور کرد، وجود خاص اوست. با این حساب، خلقت، احسان خداست. خلق علّی و مستقل، خاص خداست، زیرا که تنها خدا وجود است و ذات او عین وجود است. متالهان در پاسخ این سوال که:‌ اگر جهان بر اساس کمال خداوند خلق شده و از آن بهره‌مند گردیده است، پس شر از کجا در عالم راه یافته است؟ می‌گویند: به‌طور ذاتی در جهان شر یافت نمی‌شود؛ آنچه شر انگاشته می‌شود، عدمی، تبعی و عارضی است. این مقاله، موضوع خلقت را براساس آرای متفکران مسلمان و مسیحی به ویژه، آکویناس، حکیم مسیحی و علامه طباطبایی، حکیم مسلمان مورد بررسی قرار داده است. هرچند، حکمت مسیحی قرون وسطی و حکمت اسلامی باهم وجوه اختلاف و مغایرت دارند؛ اما در اصل به هم نزدیک‌اند، زیرا در هردو حکمت مدار همه چیز خداست؛ از طرف دیگر، متفکران مسیحی قرون وسطی آثار حکمای اسلامی را مانند فارابی و ابن‌سینا، می‌شناخته و از آن‌ها استفاده می‌کرده‌اند. بنابراین میان آنان نوعی هم‌زبانی و هم‌داستانی بوده است.