درآمدی بر تفاوت‌های الهام و وحی

الهام القا چیزی در قلب، مخصوص است به این که از جانب خدا . . . (راغب، 1412ق: ماده لهم) یا با واسطه ملک مامور باشد (قریشی، 1361: ج7ـ5، ماده لهم). منظور از وحی، کاربرد رسالی آن می‌باشد، یعنی ارتباط ویژه خداوند با پیامبران . . .. الهام در اصطلاح عرفانی نوعی اخبار و افاضه الهی برای انسان است که او را به انجام عمل فرامی‌خواند. تفاوت ماهوی الهام و وحی اولیا مشخص نمی‌باشد، هر چند به نظر می‌رسد هر دو در ماورایی بودن مشترک هستند. از این رو الهام خاص که همان علم امام می‌باشد، از جهت ماهیت با وحی رسالی پیامبر تفاوتی ندارد، ولی با توجه به روایات، سزاوار نیست نام وحی بر آن نهاد. با توجه به برخی ویژگی‌های وحی و الهام، تفاوت‌هایی قابل ذکر است که برخی از این جمله‌اند: وحی از خواص نبوت، الهام از خواص ولایت، روشن بودن منبع وحی برای پیامبر و . . . دریافت‌های اولیا الهی غیر معصوم، حتی معصوم فقط به بسط کمّی شریعت کمک می‌کند. از احادیث استفاد می‌شود که ایمه معصومین (ع) از نوعی علم برخوردار بوده‌اند و این قبیل علوم شبیه وحی بوده است که تحدیث و شاید الهام نام بردار باشد. علوم اولیا (عرفا) نیز از منبع علم امامان و پیامبر تغذیه می‌شود و در رتبه علوم اولیا معصوم نمی‌ایستد، از این‌رو هیچ عارف کاملی ادعای تجارب فربه‌تر از نبی و امام نخواهد داشت.