تاملی در مفهوم خانواده «اهل» در قرآن با تاکید بر آیه 6 سوره تحریم

اساسی‌ترین واژه در قرآن کریم دال بر مفهوم خانواده واژه «اهل» است. مقاله حاضر در صدد است با روش تحلیل و توصیف، و با بررسی کاربردهای لغوی و قرآنی واژه «اهل» معنای اساسی آن و گستره مفهومی آن را کشف کرده و بر اساس آن «اهل» در آیه 6 سوره تحریم را بازتفسیر کند. نتایج حاصل از تحقیق آن است که از میان 5 معنای بیان شده برای «اهل» در لغت، معنای اساسی آن انس و الفت است و 4 معنای دیگر به معنای انس برمی گردد، و در قرآن در معانی: خانواده هسته‌ای، گسترده، ساکنان یک مکان، کسانی که با فرد زندگی می‌کنند، پیروان کتب آسمانی آمده است. بنابراین به نظر می‌رسد این واژه در آیه 6 سوره تحریم، قابل تفسیر به مراتب مختلف خانواده بوده و دست کم قابل تعمیم به رحم و خویشان است، در نتیجه خداوند در این آیه همه خویشان را به دلسوزی و تلاش برای هدایت و سعادت همه مراتب خانواده از هسته‌ای تا گسترده به ترتیب اولویت، و حفظ و نگهداشت آنها از آتش جهنم با شیوه‌های مختلف تربیتی از جمله امربه معروف و نهی از منکر سفارش کرده است.

a reflection on the concept of ahl in the qur’an with an emphasis on verse 6 of surah mubaraka tahirim

the most basic word in the holy qur’an refers to the concept of family. the present article aims to discover its basic meaning and conceptual scope by analyzing and describing the lexical and quranic uses of the word ahl and based on that, reinterpret ahl in verse 6 of surah tahirim. the results of the research are that among the 5 meanings expressed for family in the word, its basic meaning is human and family, and the other 4 meanings go back to the meaning of human, and in the qur’an in the meanings: nuclear family, extended, the inhabitants of a place, those who live with a person, the followers of the holy books. therefore, it seems that this word in verse 6 of surah tahirim can be interpreted to different levels of the family and at least it can be extended to mercy and relatives, as a result, god in this verse calls all relatives to compassion and efforts for guidance and happiness of all levels. the family is ordered from nuclear to extended in order of priority, and to protect them from the fire of hell with various educational methods, including the commandment of the good and the prohibition of the bad.