واکاوی معنایی ماده «ح‌س‌ب» در تبیین کیفیت محاسبۀ اعمال

محاسبۀ اعمال از موضوعات تاثیرگذار بر اندیشه و کنش هر معادباوری بوده و در ارتباط میان انسان و خداوند قابل تعریف و تبیین می باشد. با بررسی آیات، دو روش در محاسبه و جزابخشی قابل استنباط و فرضیه سازی است: یکی ارزیابی جزء به جزء اعمال؛ که به ازای آن انسان، جزای اعمال ناپسند خویش را گذرانده و سپس با کسب درجه ای در بهشت ساکن می گردد. دوم، ارزیابی به شیوۀ معدل گیری است، بدین گونه که دربارۀ هر انسانی با اِعمال مولفه های موثّر بر نامۀ عملش، رتبه و درجۀ او مشخص می گردد. نوشتۀ حاضر که بر شیوۀ توصیف و تحلیل استوار است، جهت حل مسالۀ فوق و استنباط متقنی از مقولۀ محاسبه، ابتدا به واکاوی معنایی و دسته بندی کاربردهای اسمی و فعلی مادۀ(ح س ب) در قرآن پرداخته و در ادامه، صورت های قابل فرض بر مقولۀ تجسم اعمال نیز به عنوان یکی از مولفه های مهم و تاثیرگذار مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان این نتیجه حاصل می گردد که از بین نظرات فوق، دیدگاه رابطه تکوینی در تجسم اعمال در تلاقی با دیدگاه ارزیابی معدلی، دارای صورتی عقلانی، قابل انطباق با آیات و روایات و همسو با دیدگاه برگزیدۀ فلاسفه اسلامی می باشد.

analyzing the meaning of the article ha-se-ba in explaining the quality of calculation of actions

the calculation of actions is one of the topics that influence the thought and action of every christian and can be defined and explained in the relationship between man and god. in order to understand the quality of calculation of actions and rational inferences from the category of accounting and books, the classification of nominal and current uses of the article (ha sin ba) in the qur’an was done. the present article, which is based on the method of description, interpretation and analysis, by examining the verses, has inferred and documented two methods from the holy qur’an. one, the evaluation of actions by each component; in this way, first the human being is punished for his bad deeds, then he settles in god’s paradise with a degree. the second one is the evaluation in the way of getting the grade point average, in this way, about every human being, his rank and degree is determined by the actions of the components that affect the actions of the human being. also, the theory of objective visualization of human actions as the chosen view of the research, in the intersection with the semantic analysis of calculation in the qur’an, leads to the proof of average evaluation.