نقد و تحلیل اعتبارسنجی تفسیرِ ثعلبی و بغوی از دیدگاه ابن‌تیمیه درباره آیات فضایل و مناقب

تفسیر معالم التنزیل فی التفسیر و التاویل اثر بغوی، خلاصه‌شده‌ی تفسیر الکشف و البیان عن تفسیر القرآن از ثعلبى است. ابن‌تیمیه از علمای اهل‌سنت، تفسیر بغوی را ستوده است، وجه ستودن تفسیر بغوی از میان تفاسیر زمخشری، قرطبی و.. از میان تفاسیر اهل سنت دو مطلب بود، دوری از: 1. احادیث بدعت‌آمیز 2. احادیث جعلی و ضعیف. در مقابل، تفسیر ثعلبی را نکوهش کرده و ثعلبی را در شمار افرادی می‌داند که قادر به تشخیص حدیث صحیح از سقیم نبوده، و احادیث ضعیف و جعلی را بیان کرده است. سوال اصلی پژوهش این است که چرا با این‌که بغوی تفسیر ثعلبی را خلاصه کرده، از دید ابن‌تیمیه تفسیر بغوی ستوده است، ولی تفسیر ثعلبی قابل نقد می‌باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که بغوی برخی از نقل‌های ثعلبی (بیشتر احادیث فضایل اهل‌بیت) را حذف کرده و مهم‌ترین علت نقد ابن‌تیمیه، ناظر به روایات فضایلی است که ثعلبی بیان کرده است. هم‌چنین، از این جهت که شیعه از باب جدال احسن به تفسیر ثعلبی استناد کرده، تعبیرات سختی را در مورد ثعلبی به کار برده است. در این پژوهش، با روش کتاب‌خانه‌ای در گردآوریِ مطالب، شیوۀ اسنادی در نقل دیدگاه‌ها و روش توصیفی-تحلیلی در بررسی داده‌‌ها، به سوال اصلی پژوهش پاسخ خواهیم داد.

analysis and criticism of the validation of tha’albi’s and baghoi’s exegesis from ibn taymiyyah’s point of view

tafsir almaalem altanzir fi altafsir va ta’awil written by baghoi is a summary of tafsir alsaqat va albayan an tafsir alqur’an by tha’labi. ibn taymiyyah, one of the sunni scholars, praised baghvi’s exegesis and on the other hand criticized thaalbi’s exegesis and considered thaalbi to be one of the people who was not able to distinguish authentic hadith from unauthentic ones, and who narrated weak and fake hadiths. the main question of the research is why, despite the fact that baghoi summarized taalbi’s exegesis, ibn taymiyyah praised baghoi’s exegesis, but taalbi’s work is open to criticism. the results of the research show that baghoi removed some of thaalbi’s narrations (mostly the accounts regarding the virtues of ahl albayt) and the most important reason for ibn taymiyyah’s criticism is based on the virtues that thaalbi has stated. also, due to the fact that the shi’ites have cited taalbi’s exegesis, ibn taymiyyah has been very harsh in his treatment of taalbi. in this research, we will answer the main question of the research using a library method in collecting the materials, the documentary method in conveying the views, and the descriptiveanalytical method in examining the