واکاوی وجه ارتباط هدایت به متّقین در نظر مفسّران

از جمله مسائلی که از دیرباز در همه انحای نگرش تفسیری و در همه اعصار تا امروز، معرکه آرای مفسّران قرار گرفته است، وجه ارتباط هدایت قرآن کریم به متّقین می‌باشد. قرآنی که حکمت نزول آن هدایت عالمیان معرّفی شده، به چه علّت در آیه دوم سوره بقره هدایت آن به متّقین نسبت داده شده است؟ منظور از هدایت و متّقین در این آیه چیست؟ آیا این نسبت دالّ بر انحصار هدایت قرآن به متّقین است؟ نظرات مختلف مفسّران را به دو بخش اصلی تقسیم کردیم. در مجموع، پنج نظر را در این دو بخش گنجاندیم و به بررسی اجمالی آنان پرداختیم. در این جستار، این نکته حاصل می‌گردد که نسبت هدایت به متّقین دوسویه می‌باشد؛ یعنی چنان‌که هدایت بر متّقین موثّر است، تقوا نیز در کسب هدایت تاثیر بسزایی دارد و این نسبت بیانگر هدایتی خاص است. در هندسه معرفتی قرآن، هدایت نسبت به تقوا، سه موضع دارد. این سه ساحت باعث شده است که در ایجاد و شدّت تقوا تاثیر بسزایی داشته باشد. با تدبّر در مسائل بیان شده از ارتباط و هم‌آیی هدایت و تقوا نتایج متعدّدی حاصل می‌شود. می‌توان بیان داشت که متّقین در مرحله ابتدا و استدامه نیاز به هدایت الهی دارد و از آن بهره جسته، در پرتو دو هدایت الهی قرار گرفته‌اند که از آن به هدایت اوّلیّه و ثانویّه یاد شده است.