یادداشت فنی: تحلیل موارد ادعا و اختلاف قراردادهای پروژه های عمرانی در صنعت نفت و گاز ایران و ارائه راهکارها

قراردادهای پروژه های عمرانی در صنعت نفت و گاز در ذات خود پیچیده اند. برای تامین هدف قراردادها ضروری است توسط گروه متشکل از کارفرما، مشاور و پیمانکار اجراء شوند. جنبه‌های منحصر به‌فرد هر پروژه و مجموعه‌ تشکیل‌دهنده هر گروه کاری که بسیاری از آن‌ها قبلاً نیز با یکدیگر کار نکرده‌اند، منجر به عدم توافق‌ها می‌گردد. نمی‌توان انتظار داشت که تمام جنبه‌های پروژه در مراحل طراحی و تهیه اسناد مناقصه پیش‌بینی شده باشند. لذا غالبا در مواردی تناقض‌هایی در اسناد قرارداد پیش می‌آید، حتی امکان دارد بر سر تفسیر مواردی که در مفاد قرارداد به آن‌ها اشاره شده، از سوی طرفین توافق نباشد. ریشه عدم توافق هرچه باشد، منجر به بروز ادعا و نهایتا اختلاف می‌گردد. عدم پیش‌بینی و یا درج متون مبهم در برخی از مفاد قرارداد و هم‌چنین آگاه نبودن ارکان پروژه نسبت به شرایط، تعهدات و قوانین حاکم بر قرارداد، توافق در راه حل مشکلاتی که هنگام اجراء و عموماً در پایان پروژه‌ها اتفاق می‌افتد را پیچیده و گاهی غیرممکن می‌سازد. لذا ادعاها به اختلافات منجر شده و ضمن اعمال خسارات مالی به پیمان‌کاران و یا کارفرما بعضاً نیز کار پروژه به ‌صورت کامل به انجام نمی‌رسد.  در ایران در زمینه ادعاها و اختلافات در گرایش‌های مختلف و به ویژه در حوزه‌ قراردادهای نفتی، مطالعات اندکی صورت گرفته، لذا در این تحقیق به آن پرداخته شد. ابتدا با بررسی سابقه، نسبت به شناسایی عوامل بروز ادعا و اختلاف در مراحل مختلف اجرای پروژه های نفتی از مقدماتی تا بهره‌برداری اقدام، و سپس با تنظیم پرسش‌نامه نظر کارشناسان خبره در خصوص این عوامل جمع‌آوری و پس از تجزیه و تحلیل آن‌ها با نرم‌افزار spss نسبت به تعیین عوامل تایید شده و هم‌چنین منشا بروز آن‌ها اقدام گردید. نهایتا عوامل مورد تایید در ایجاد ادعا و اختلاف و منشا بروز آن‌ها از نظر اهمیت طبقه بندی شدند.