توسعه مدل تصمیم گیری چند هدفه برای تخصیص بهینه ریسک های پروژه در حوزه ‏زیرساخت؛ با رویکرد تحلیل سلسله مراتبی چند هدفه

تخصیص ریسک یک تصمیم استراتژیک در مدیریت پروژه ها است، و منافع یا خسارات احتمالی هر یک از طرف های قرارداد را مشخص ‏می سازد. بررسی تجربیات عملی مدیریت پروژه های ساخت نشان می دهد که عموما فرآیند تخصیص ریسک ها بر اساس قضاوت های ‏شخصی کارفرمایان صورت می گیرد و در نهایت موجب افزایش در هزینه و زمان پروژه می گردد. هدف‏ این مقاله ارائه یک مدل کمی ‏برای انتخاب تخصیص بهینه ریسک های پروژه است، به نحوی که الگوئی متعادل و مورد توافق همه طرف های قراردادی را ارائه دهد. ‏برای طراحی مدل پیشنهادی، با تحلیل مشخصات رفتاری و انتظارات کارفرما در فرآیند تخصیص ریسک، سه هدف: 1) انتقال ریسک به ‏‏توانمندترین عامل، 2) پرداخت کمترین هزینه مدیریت ریسک و 3) دستیابی به پائین ترین سطح ‏مخاطره برای کارفرما شناسائی ‏گردیده است. سپس با توسعه توابع کمی برای اندازه گیری این اهداف سه گانه، یک مدل تصمیم گیری چند معیاره مبتنی بر روش ‏تحلیل سلسله مراتبی ارائه شده است که می تواند میزان دستیابی به اهداف کارفرما را در الگوهای متفاوت تخصیص ریسک اندازه گیری ‏نماید. مدل پیشنهادی با دریافت قضاوت تصمیم گیرنده در قالب معیارهای کیفی، اقدام به ارزیابی گزینه های متفاوت تخصیص ریسک ‏و ارائه تخصیص بهینه ریسک ها در قالب یک منحنی بهینه پارتو می نماید.‏‎ ‎‏ مدل پیشنهادی در یک ‏مطالعه موردی‎پیاده سازی شده و ‏نتایج آن با برخی از پرکاربردترین مدل های تخصیص ریسک مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج این مدل نشان می دهد که دستیابی ‏به یک الگوی متعادل تخصیص ریسک که منافع تمامی طرفین را در پروژه برآورده سازد، نیازمند توجه به اهداف متضاد کارفرما است. ‏در حالیکه تمرکز بر انتقال حداکثر ریسک به طرف مقابل، موجب افزایش هزینه های پروژه و نهایتا عدم دستیابی به دیگر اهداف زمانی ‏و مالی پروژه می گردد. ‏

a multi objective decision model to optimizing ‎project risk allocation in ‎infrastructure projects, multi objective analytical hierarchical analysis method

risk allocation is a strategic decision in project management. but the ‎examination of the practical experience of managing construction projects ‎shows that the process of allocating risks is generally based on the personal ‎judgments of employers, so increases the cost and time of the project. the ‎purpose of this article is to provide a quantitative model for selecting the ‎optimal allocation of project risks, in a way that provides a balanced model ‎agreed upon by all contractual parties. to design the proposed model, by ‎analyzing the behavior characteristics and expectations of the employer in ‎the process of risk allocation, three goals: 1) transferring the risk to the most ‎capable agent, 2) paying the lowest cost of risk management and 3) ‎achieving the lowest level of risk for the employer. has been introduced. ‎then, by developing quantitative functions to measure these three goals, a ‎multi-criteria decision model is presented that can measure the degree of ‎achievement of the employer’s goals in different patterns of risk allocation. ‎by receiving the judgment of the decision maker in the form of qualitative ‎criteria, the proposed model evaluates different risk allocation options and ‎achieves the most appropriate project risk allocation pattern in the form of a ‎pareto optimal curve. the proposed model in a a case study has been ‎implemented and its results have been compared with some of the most ‎widely used risk allocation models. the results of this model show that ‎achieving a balanced pattern of risk allocation that satisfies the interests of ‎all parties in the project requires attention to the conflicting goals of the ‎employer. while focusing on transferring the maximum risk to the other ‎party, it will increase the project costs and eventually not achieve other time ‎and financial goals of the project.‎